سیاتیک چیست؟
سیاتیک بزرگترین عصب در بدن انسان است که از باسن و پشت ران در یک خط راست به زانو می‌رسد. عصب سیاتیک در قسمت زانو به دو شاخه تقسیم می‌شود که تیبال و عصب پروانه یا پرونئال نام دارند. عصب پرونئال هم به دو عصب پرونئال سطحی و پرونئال عمقی تقسیم می‌شود.
- عصب پرونئال سطحی حسی که به سمت پوست می‌رود و حس جلوی پای انسان را تامین می‌کند.
- عصب پرونئال عمقی که به سمت عضلات جلوی ساق پا می‌رسد.
به این ترتیب حرکاتی نظیر راه‌رفتن و ایستادن با عصب سیاتیک و شاخه‌های انتهایی آن صورت می‌گیرد.
درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک دردی است که در مسیر عصب سیاتیک به وجود می آید یعنی از کمر، به باسن ، پشت ران و پشت و یا خارج ساق پا احساس می شود. هر چیزی که عصب سیاتیک را تحریک کند، می‌تواند باعث درد آن شود. این درد می‌تواند خفیف تا شدید باشد.معمولاً،علت درد سیاتیک یک طرفه است ، اما می تواند دو طرفه نیز باشد. سیاتیک معمولاً به دلیل فشرده شدن عصب در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد می‌شود.
علت ابتلا به سیاتیک چیست؟
۱. سیاتیک به علت دیسک‌های بیرون زده
۲. سیاتیک به دلیل تنگی کانال نخاعی
۳. سیاتیک و اسپوندیلولیستیز (Spondylolisthesis)
۴. سندرم (Piriformis) در سیاتیک
عوامل دیگری که به عنوان ریسک فاکتورهای ایجاد درد سیاتیک شناخته می‌شود شامل موارد زیر است:
- بالا رفتن سن که موجب تغییرات آرتروزی و فرسودگی دیسک و در نهایت فشار عصب سیاتیک می‌شود.
- اضافه وزن موجب ایجاد فشار روی رگ سیاتیک و ایجاد درد در آن می‌شود.
- سبک زندگی و شغل‌هایی که افراد را مجبور می‌کند به مدت طولانی پشت میز بنشینند، اجسام سنگین بلند کنند یا به مدت طولانی رانندگی کنند.
علائم آسیب عصب سیاتیک
وقتی رگ سیاتیک تحت فشار قرار بگیرید، علائمی مانند ضعف عضلانی و بی‌حسی، احساس سوزش در کف پا و کمر مشاهده می‌شود که در اغلب موارد زندگی عادی را با اختلال مواجه می‌کند.
اگر دردی را در ناحیه‌ی کمر و باسن خود تجربه می‌کنید، به طور معمول می‌تواند، نشانه‌ای از آسیب به این عصب باشد. درد بارزترین و رایج‌ترین علامت این بیماری است، با این حال علائم دیگر که شامل موارد زیر می‌باشد، نیز ممکن است دیده شود:
- درد شما با حرکت ممکن است، شدیدتر شود.
- در پاها بی‌حسی و ضعف خواهید داشت که در موارد شدیدتر ممکن است احساس و یا حرکت در پاهای خود را از دست بدهید.
- احساس سوزن سوزن یا گز گز دردناک در پا یا انگشتان پا نیز ممکن است، داشته باشید.
- بی‌اختیاری یا عدم توانایی در کنترل مثانه و روده نیز یکی از علائم آسیب عصب سیاتیک است که البته بسیار نادر است و در صورت مشاهده باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
روش‌های درمان سیاتیک
هدف از درمان سیاتیک ، کاهش درد و افزایش تحرک است. بسیاری از موارد سیاتیک با گذشت زمان و با درمان های غیر جراحی خوب می شوند. درمان سیاتیک به روش غیرجراحی معمولاً شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، ورزش، داروها، تزریق‌های درمانی و درمان‌های جایگزین است. سیاتیک معمولا با ۴ تا ۶ هفته درمان غیرجراحی بهتر می‌شود. برای سیاتیک مزمن، زمان درمان ممکن است بیشتر طول بکشد و همچنین زمان درمان سیاتیک به علت زمینه‌ای آن نیز بستگی دارد.
۱. استفاده از یخ و یا کیسه آب گرم
ابتدا از یک کیسه یخ برای کاهش درد و تورم و درمان سیاتیک استفاده کنید. کیسه‌های یخ را که در یک حوله پیچیده شده‌اند را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. به مدت ۲۰ دقیقه، چند بار در روز از این کیسه یخ استفاده کنید. بعد از چند روز اول سراغ کیسه آب بروید. هر بار ۲۰ دقیقه یک‌بار کیسه آب‌گرم بگذارید.
2. مصرف دارو
برای تسکین درد سیاتیک می‌توان از دارو استفاده کرد اما این داروها معمولا برای درمان سیاتیک کاری نمی‌کنند و صرفا درد شما را برای مدت کوتاهی فرو می‌نشاند. چند نمونه از داروهای مورد استفاده برای سیاتیک عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- استروئیدهای خوراکی، مانند پردنیزون
- داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین
- داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین
- مسکن های اپیوئیدی، مانند ترامادول یا اکسی کدون
3. جراحی
جراحی ستون فقرات برای درمان سیاتیک معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر اینکه با روش‌های درمانی دیگر مانند فیزیوتراپی و دارو، وضعیت‌تان بهتر نشده باشد، ضعف شدیدی در عضلات اندام تحتانی خود حس کنید یا کنترل مثانه یا روده‌تان را از دست داده باشید. اینکه چه زمانی جراحی انجام شود، بستگی به علت سیاتیک شما دارد.
هدف از جراحی ستون فقرات برای درمان سیاتیک، برداشتن فشار از روی اعصابی است که تحت فشار قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که ستون فقرات پایدار است.
4. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک روش غیرجراحی درمانی است که در درمان سیاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. فیزیوتراپی به وسیله تمرینات، تکنیک‌های ماساژ، کشش عضلانی و استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی متنوع به عنوان یک روش جامع در بهبود علائم سیاتیک موثر است.
تمرینات موثر در بهبود درد سیاتیک
1) کشش زانو تا سینه
به پشت روی تشک یا فرش درازبکشید. یک بالش کوچک و صاف زیر سر خود قرار دهید. پاها را مستقیم و به اندازه باسن از هم باز کنید. بالاتنه را آرام نگه دارید و چانه را به آرامی بر روی قفسه سینه قرار دهید. یک زانو را به‌آرامی خم کنید و به روی قفسه‌ی سینه برسانید. سپس زانو را با دو دست بگیرید و در حالی‌که نفس‌های عمیق می‌کشید ۲۰ الی ۳۰ ثانیه در همین حالت بمانید. سپس همین کار را با زانوی مقابل انجام دهید. این ورزش را 3 بار تکرار کنید.
2) خم شدن به پشت
به روی شکم دراز بکشید و در حالی که آرنج ها به پهلو خم شده اند ، روی بازوها قرار بگیرید. به سمت زمین نگاه کنید و گردن خود را صاف نگه دارید. گردن خود را صاف نگه دارید ، تنه خود را به عقب بکشید و به پشت خود قوس دهید. نفس بکشید و 5 تا 10 ثانیه نگه دارید. به موقعیت شروع بازگردید. این کار را 8 تا 10 بار تکرار کنید.
3) کشش عضله همسترینگ در حالت ایستاده
در حالت ایستاده یک پا را به سمت یک پله بلند کنید و تا می‌توانید آن را صاف و انگشتان را به سمت بالا نگه دارید. در این حالت با کمر صاف به جلو خم شوید و سپس نفس‌های عمیق بکشید. این حالت را به‌مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید. این ورزش برای هر پا دو تا سه بار تکرار کنید.
4) backward rocking
در وضعیت دو زانو روی زمین بنشینید و تنه را به جلو خم کنید. سپس سر خود را روی زمین بگذارید، دستها را طوری در کنار خود قرار دهید که کف آن‌ها رو به سقف باشد. چند ثانیه به همین حالت باشید و دوباره به حالت نشسته بازگردید.
5) پل زدن
روی زمین بخوابید به طوری که کف پاهایتان روی زمین باشد؛ زاویه زانو ۳۰ تا ۴۰ درجه باشد و کف دستها کنار بدن و روی زمین باشد؛ باسن و کمر خود را به سمت بالا ببرید تاجایی که بدنتان صاف و باسن شما کاملا منقبض شود؛ سپس به آرامی به حالت اولیه باز گردید.
