دیسک کمر یکی از اختلالات شایع امروزی است که بسیاری از افراد از آن رنج می برند . بین مهره های ستون فقرات ، برای کاهش فشار روزمره و بهبود حرکات مهره ها بر روی یکدیگر ، بالشتک هایی به نام دیسک وجود دارند . در مواردی ، با تغییرات نیرو های وارده ، دیسک به سمت های مختلف انتقال پیدا کرده و به اصطلاح بیرون زدگی پیدا می کند .
با بیرون زدگی خلفی یا طرفی دیسک ، فشار بر روی نخاع و اعصاب کمری افزایش پیدا کرده و علائم مختلفی مانند درد ، بی حسی ، ضعف و گاهی بی اختیاری حرکتی در کمر و اندام های تحتانی نمایانگر می گردد .
با شایع تر شدن اختلال دیسک کمر و افزایش بیماران مبتلا به این درگیری ، راه های درمانی بسیاری برای درمان این اختلال مطرح شده است . با این وجود برخی ، صرفا جراحی را برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر مفید و کار آمد می دانند . در صورتی که انجام روش های درمانی غیر تهاجمی مانند فیزیوتراپی و رعایت نکات مهم مانند استراحت و کاهش فعالیت می توانند به مقدار زیاد یا حتی به طور کلی باعث درمان دیسک و کاهش علائم های ناشی از آن بگردند .
ساده ترین روش درمانی دیسک که در کنار درمان های دیگر تاثیر گذار است ، استراحت و کم تر کردن فعالیت های بدنی می باشد . با استراحت در حالت نشسته و خصوصا خوابیده ، فشار ناشی از وزن و دیگر نیرو های وارده بر دیسک به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند و این عامل زمان مناسبی را برای ترمیم بافت های آسیب دیده فراهم می نماید . باید بدانید که استراحت به تنهایی باعث درمان دیسک کمر نشده و نیازمند درمان های مکمل نیز می باشد و در واقع استراحت و عدم انجام فعالیت های روزمره صرفا در یکسری مراحل کاربرد دارد . در ادامه باید بدانید که میزان کاهش فعالیت و مدت زمان استراحت ( مطلق یا غیر مطلق بودن ) با توجه به عوامل مختلف و پیشینه ی بیماری فرد مشخص می گردد :
استراحت در درمان دیسک تاثیر گذار است ، بلی یا خیر ؟
به طور کلی ، اختلال بیرون زدگی دیسک به دو دسته ی حاد و مزمن تقسیم می گردد . در ادامه به بررسی میزان استراحت لازم در کنار درمان های غیر تهاجمی دیگر در هر مرحله می پردازیم :
- دیسک حاد
در این دسته از بیرون زدگی دیسک که فرد با درد و بی حسی زیاد مراجعه می کند ، فشار های زیاد بر روی اعصاب و نخاع کمری وجود داشته و همین عوامل باعث التهاب بافت های اطراف می گردد . با افزایش فشار هایی وارده ، میزان درد و التهاب فرد به صورت چرخه ای افزایش پیدا کرده و باعث باز داشتن فرد از انجام فعالیت ها می گردد .
در این مرحله ، انجام استراحت مطلق به فرد تجویز شده و با توجه به نظر پزشک متخصص میزان آن مشخص می گردد . مدت زمان و روز های لازم تجویز میزان استراحت مطلق هر فرد ، با توجه به میزان بیرون زدگی دیسک ، زمان شروع علائم و میزان درد و بی حسی فرد مشخص گشته و بین افراد مختلف ، متفاوت است .
اما به طور میانگین استراحت مطلق بین 4 روز تا یک هفته تجویز می گردد . پس گذشت تعداد روز های لازم ، فرد درمان فیزیوتراپی را آغاز کرده و تا حدودی به فعالیت های روزانه باز می گردد . با پیشرفت روند درمان و بهبود علائم ، میزان استراحت کاهش پیدا کرده و بر فعالیت های روزانه افزوده می گردد . بازگشت به کار و فعالیت ها مستلزم رعایت نکات محافظتی ، عدم انجام فعالیت های سنگین ، تقویت عضلات خصوصا در ناحیه ی کمر و رعایت قوس های لازم ستون فقرات است .
- دیسک مزمن
در این حالت ، عموما درد ها مانع از انجام فعالیت نمی گردند اما باعث کاهش سرعت و توانایی فرد هنگام انجام کار ها می شوند . درد می تواند از کمر به پا ها ارجاع پیدا کرده و همراه با بی حسی و گز گز در کف پا باشد .
در این مرحله معولا نیازی به استراحت مطلق نیست و صرفا کاهش فعالیت های سنگین ، راه رفتن به مدت طولانی ، عدم خم شدن به جلو و نشستن های طولانی مدت و انجام همزمان فیزیوتراپی ، می تواند درد و علائم بیمار را تا حد بسیار زیادی کاهش بدهد .
***
در زمان استراحت ، بهتر است که فرد در حالتی بخوابد یا تغییر حالت بدهد که کمترین فشار ها بر ستون مهره ای و دیسک ها وارد گردد . در ادامه به برخی از این نکات می پردازیم :
- یکی از بهترین روش ها خوابیدن در این بیماران ، خوابیدن به پهلو با قرار دادن یک بالشت کوچک بین زانو ها می باشد . در این حالت قوس های ستون مهره ای در راستای مناسب خود قرار گرفته و از ایجاد فشار های نادرست بر دیسک جلوگیری می کنند .
- در صورت تجویز استراحت مطلق ، بهتر است که فرد از نشستن خودداری کند . در موارد مزمن که اجازه ی نشستن وجود دارد ، استفاده از بالشت های طبی برای اصلاح قوس کمری بسیار لازم می باشد .
- هنگام ایستادن و راه رفتن ، امتناع از خم شدن به جلو یا طرفین نیز یکی از مهم ترین اصول درمانی دیسک کمر است .
- در زمان ایستادن ، بهتر است که از افتادن فشار روی یک پا خودداری شود و نیروی وزن بر روی هر رو پا به طور برابر تقسیم گردد .
- خوابیدن بر روی کمر برای بسیاری از بیماران خوشایند تر و راحت تر است . در این حالت استفاده از یک بالشت گرد زیر زانو ها باعث اصلاح قوس کمری و توازن نیرو ها می گردد .
- بهتر است که از خوابیدن بر روی شکم خودداری شود . زیرا در این حالت قوس کمری صاف شده و فشار زیادی بر دیسک ها درجهت بیرون زدن خلفی وارد می گردد .
- استفاده از توالت فرنگی با کاهش فشار شکمی بر دیسک ها ، یکی دیگر از نکات روزانه می باشد که رعایت آن خالی از لطف نیست .
