در مقالات قبلی به اختلالات حرکتی و گیر افتادگی های استخوان های تشکیل دهنده ه ی لگن به طور مفصل صحبت کردیم . همچنین ذکر کردیم که احتمال رخ دادن این اختلالات در استخوان های دیگر نیز وجود دارد . یکی دیگر از استخوان های شایع که ممکن است دچار این اختلالات گردد و امکان انجام فعالیت های روزانه را از فرد سلب کند ، استخوان دنبالچه می باشد .
به دلیل سبک زندگی نادرست امروزی و حالت های بدنی غلط در روز ، احتمال گیر افتادگی حرکتی در استخوان دنبالچه بیشتر از گذشته گشته است . لازم به ذکر است که ، طیف اختلالات دنبالچه بسیار وسیع است و اختلالات گیر افتادگی حرکتی فقط بخش کوچکی از آن ها را تشکیل می دهد . در ادامه به نحوه و دلیل ایجاد اختلالات دنبالچه و درمان آن ها در فیزیوتراپی می پردازیم :
اختلالات دنبالچه
اگر شما هم پس از نشستن های طولانی مدت یا رانندگی بدون وقفه دچار درد و یا بی حسی در قسمت انتهایی کمر خود می شوید ، ممکن است که از ناحیه ی دنبالچه دچار آسیب شده باشید . استخوان دنبالچه متشکل از سه تا پنج مهره ی انتهایی ستون فقرات است که بر خلاف مابقی مهره های گردنی ، سینه ای و کمری به یکدیگر متصل شده اند و یک واحد مثلثی شکل را تشکیل داده اند .
دنبالچه با قرار گیری صحیح می تواند به حرکات و ثبات ستون فقرات کمک کند و باعث بهبود نحوه ی توزیع فشار های وارده گردد . این استخوان بر خلاف شکل کوچک خود می تواند با بهم ریختن این عوامل در ستون فقرات مشکلات فراوانی را برای فرد مبتلا ایجاد کند و او را از انجام بسیاری از فعالیت های روتین باز دارد . اگر شما هم در انتهای ستون فقرات خود دچار درد هستید ، ادامه ی مقاله را از دست ندهید .
مانند دیگر مهره های ستون فقرات ، دنبالچه نیز دارای سوراخ های بین مهره ای برای خروج اعصاب محیطی می باشد . هر گونه اختلال حرکتی در دنبالچه و یا اسپاسم عضلات اطراف ، می تواند باعث افزایش فشار بر روی عصب و التهاب آن و در نتیجه ایجاد مشکلات حسی حرکتی در اندام های تحتانی و کمر گردد .
همانطور که گفته شد ، یکی دیگر از اختلالات دنبالچه که به دلایل مختلف قابل رخ دادن است ، گیر افتادگی استخوان در یک جهت می باشد . استخوان دنبالچه دارای سه محور حرکتیست که حول هر یک از آن ها می تواند به دو سمت حرکت کند . گیر افتادگی در هر یک از این شش حرکت می تواند باعث افزایش فشار بر روی اعصاب کمری خاجی ، ایجاد التهاب اطراف استخوان ، تولید درد های شدید کمری خاجی و اختلال در حرکات روزمره مانند راه رفتن و نشستن گردد .
علائم و عوارض ناشی از اختلالات دنبالچه
- احساس درد پس از نشستن های طولانی مدت
- افزایش درد هنگان خوابیدن روی کمر یا لم دادن
- تندرنس دنبالچه ( احساس درد هنگام لمس دنبالچه یا اطراف آن )
- اختلالات حرکتی در کمر ، لگن و اندام های تحتانی
- ورم و التهاب دنبالچه
- حس درد در انتهای کمر هنگام دفع یا رابطه ی جنسی
- بی حسی و گز گز در اندام های تحتانی
عوامل افزایش دهنده ی اختلالات دنبالچه
- ضربات فیزیکی و مستقیم به دنبالچه ، پریدن یا افتادن از ارتفاع : هنگام ضربه مستقیم بر دنبالچه یا فرود آمدن بر روی زمین در صورتی که فرد بر روی دنبالچه فرود آید و یا هنگامی که زانو صاف است ، فرد با کف پا بر روی زمین بپرد ، فشار بسیار زیادی بر انتهای اندام تحتانی یعنی لگن و دنبالچه وارد می گردد . این فشار با ایجاد اسپاسم عضلات و تغییر راستای حرکتی می تواند باعث گیر افتادگی حرکتی دنبالچه و افزایش فشار بر روی عصب و در نتیجه ایجاد عوارض ذکر شده گردد .
- بارداری و زایمان طبیعی : در این بازه ی زمانی ، به دلیل باز شدن استخوان های لگن ونرم شدگی استخوان ها ، احتمال ایجاد آسیب های دنبالچه دو چندان می گردد .
- ضربات با شدت کم اما مکرر ، نشستن های طولانی مدت : حالت های ذکر شده باعث افزایش فشار بر روی دنبالچه و اعصاب گشته و احتمال آسیب و التهاب را افزایش می دهد .
- ضعف عضلات ، چاقی ، تومور و توده های سرطانی ، جراحی های لگنی ، شکمی و کمری و دفورمیتی های اندام تحتانی : همه ی عوامل ذکر شده به دلیل ایجاد مشکلات عضلانی اسکلتی باعث افزایش فشار های وارده بر لگن و دنبالچه و در نتیجه بروز آسیب های احتمالی می گردند .
فیزیوتراپی در درمان اختلالات دنبالچه
برای درمان این بیماران ، با توجه به علائم و شکایت فرد بیمار ، طیف وسیعی از روش های درمانی در فیزیوتراپی وجود دارد . فیزیوتراپیست با توجه به شرح حال بیمار و فعالیت های روزانه و کاری او ، برنامه ی درمانی او را تشکیل و اعمال می کند :
- استفاده از جریان های مختلف مانند Tens و If برای کاهش درد
- به کار بردن دستگاه اولتراسوند پالس هنگام مراحل اولیه با هدف کاهش التهاب ، در ادامه ، اولتراسوند کانتینوس هنگام مراحل مزمن با هدف نرمی بافت های نرم و کاهش درد
- سرما درمانی برای کاهش ورم در مراحل اولیه و حاد و سپس استفاده از عوامل گرمایی
- استفاده از لیزر ، مگنت و تکار برای کاهش درد و نرمی بافت های اطراف دنبالچه
- شاک ویو جهت افزایش خون رسانی بافت ها و کاهش درد
- تکنیک های دستی و تمرین درمانی :
مهم ترین بخش در این بیماران ، انجام تکنیک های منوال و موبیلیزیشن توسط فرد مختصص یا فیزیوتراپیست می باشد . در این مرحله درمانگر با انجام تکنیک های دستی موجب بهبود حرکت استخوان ، آزاد سازی عصب و کاهش سفتی عضلات به طور موقت می گردد . در ادامه برای افزایش ماندگاری اثرات این تکنیک ، تمرینات ورزشی قدرتی ، استقامتی و کششی مورد نیاز بیمار توسط فیزیوتراپیست تجویز می گردد .
- اصلاح سبک زندگی ، نحوه ی انجام فعالیت های روزانه
- تجویز استفاده از کفی و زانو بند در صورت وجود دفورمیتی های اندام های تحتانی
سخن پایانی
سبک زندگی غلط امروزی موجب افزایش نشستن های طولانی مدت به همراه حالت های نادرست بدنی و ضعف عضلات بدن گشته است . همه ی این عوامل می توانند موجب بروز آسیب و اختلال در دنبالچه گردند . با پیشگیری و یا درمان به موقع این اختلالات ، راحتی و آرامش هنگام فعالیت های روزمره را از خود سلب نکنید .
