در مقالات قبلی ، به طور مفصل درباره ی انواع دستگاه های کاربردی در فیزیوتراپی صحبت کردیم . یکی از مزیت های فیزیوتراپی این است که علاوه بر روش های تمرین درمانی و درمان های دستی ، از دستگاه ها با انواع موج های مختلفی برخوردار است . برای مثال دستگاه های استیمولاتور با استفاده از جریان برق و تحریکات الکتریکی باعث کاهش درد بیمار ، تقویت اعصاب ، بهبود قدرت عضلات و بازگردانی عضلات آسیب دیده می شوند . یا دستگاه لیزر با استفاده از امواج نور باعث کاهش التهاب و بهبود روند ترمیم بافتی می گردند . در این میان امواج صوتی نیز وجود دارند که تاثیرات چشمگیری از خود بر جای گذاشته اند .

یکی از دستگاه هایی که بر پایه ی امواج فرا صوت تشکیل شده است ، دستگاه یو اس یا اولتراسوند می باشد که درباره ی نحوه ی عملکرد و تاثیرات آن مفصل صحبت کردیم . دستگاه دیگری که از امواج صوتی و مزیت های آن بهره می برد ، دستگاه مدرن و کار آمد شاک ویو ( Shock wave ) می باشد که امروزه در اکثر کلینیک های فیزیوتراپی و بیمارستان ها وجود دارد .

دستگاه شاک ویو کاربرد های مختلفی دارد و امروزه مورد استقبال بسیاری از فیزیوتراپیست ها قرار گرفته است . در ادامه به نحوه ی عملکرد شاک ویو و بیماری های قابل درمان با آن می پردازیم :

شاک ویو تراپی چیست ؟

شاک ویو تراپی یکی از روش های موثر و مدرن در درمان اختلالات جسمانی در حیطه ی فیزیوتراپی می باشد . در این روش امواج صوت با سرعت و فرکانس معین وارد بافت هدف گشته و درمان مورد نظر را اعمال می کنند .

شاک ویو یک درمان غیر تهاجمی است که با الگو گرفتن از روش شکستن سنگ کلیه ایجاد گشته است . در این روش با استفاده از امواج الکترو مغناطیس یا توسط نیروی مکانیکی امواج صوتی تولید گشته و توسط پروب مخصوص وارد بافت مورد نظر می گردند .

نحوه ی عملکرئ شاک ویو

ابتدا فیزیوتراپیست بر اساس نوع بافت هدف و میزان درگیری بیمار ، شدت و تعداد دفعات ضربه های وارده توسط شاک ویو را تنظیم کرده و سپس پروب را در تماس با پوست بیمار قرار می دهد . سپس با استفاده از دکمه ی شروع یا پدال ، موتور دستگاه شروع به تولید امواج گشته و آن ها را به سمت بافت روانه می سازد . امواج با توجه به فرکانس و پالس تنظیم شده به بافت هدف رسیده و هدف درمانی مورد نظر را اعمال می کنند .

تاثیرات شاک ویو

همانطور که گفته شد امواج شاک ویو توسط پروب مشخصی که توسط فیزیوتراپیست بر روی بافت قرار گرفته است ، وارد بدن انسان می گردد . امواج وارد شده با تحریکات مکانیکی می توانند باعث افزایش گردش خون و در نتیجه تحریک و بهبود متابولیسم بافت گردند . در نتیجه این روش برای بافت هایی که دچار کاهش خون رسانی و تغذیه گشته اند مناسب و قابل استفاده می باشد .

از دیگر جهت ، افزایش گردش خون باعث دفع سریع تر سموم بافتی ، افزایش مواد مورد نیاز برای تقسیم سلولی و کاهش مواد التهاب زا ، در نتیجه سلامت و کاهش التهاب و تورم بافت هدف می گردد . از دیگر تاثیرات این امواج تحریک رشته های کلاژن تازه تشکیل شده در بافت همبند ( مانند عضلات و تاندون ها ) می باشد . معمولا پس از کشیدگی ها ، پارگی ، بخیه و … رشته های کلاژن که مجددا تشکیل می شوند در جهت های نا منظم شکل می گیرند و می توانند باعث محدودیت های حرکتی و چسبندگی ها گردند . استفاده از شاک ویو بر روی محل آسیب دیده می تواند باعث جهت دهی این رشته ها گردد .

در ادامه به برخی از اختلالات شایع که شاک ویو تراپی نتایج چشم گیر و موثر درمانی ای در آن ها دارد می پردازیم :

• خار پاشنه

اصطلاح خار پاشنه به معنی تشکیل استخوان اضافه از استخوان پاشنه به دلیل کشش و نیروهای وارده ی نا درست و پر تکرار توسط فاشیای کف پا و یا عضلات پشت ساق پا ( گاستر و سولئوس ) می باشد .

در فیزیوتراپی روش های مختلفی برای کاهش درد این بیماران وجود دارد که مهم ترین و تاثیر گذاری ترین آن ها شاک ویو تراپی می باشد . با وارد شدن ضربه های وارده و امواج شاک ویو ، خون رسانی ناحیه افزایش پیدا کرده و در نتیجه التهاب فاشیا و التهاب ایجاد شده توسط تیزی خار پاشنه کاهش پیدا می کند . در ادامه با تکرار جلسات ، سر استخوان اضافه ی تشکیل شده گرد گشته و از حالت تیزی آن کاسته می شود و در نتیجه درد بیمار کاهش پیدا می کند .

• تاندونیت عضلات ساعد و مچ ( آرنج تنیس بازان )

در اختلال آرنج تنیس بازان ، تاندون های عضلات خارج ساعد دچار آسیب های کوچک ( میکرو تروما ) می شوند . در ادامه فیبر های تازه تشکیل شده در جهات نا مناسب قرار می گیرند و در نتیجه فشار های بیش از اندازه ای را متحمل می شوند . این میکرو تروما ها و فشار های بیش از اندازه به مرور باعث تاندونیت ، التهاب و درد در ناحیه ی آرنج می گردند . درد تنیس البو می تواند به شانه یا ساعد دست هم انتشار یابد . استفاده از شاک ویو همانطور که گفته شد باعث قرار گیری فیبر ها در جهات مناسب گشته و با افزایش خون رسانی و بهبود متابولیسم سلولی باعث کاهش التهاب و در نتیجه درد ایجاد شده می گردد .

• تاندونیت آشیل

استفاده از کفش های نا مناسب ، کف پای صاف ، افزایش وزن زیاد ، انجام فعالیت های غلط و پر تکرار ، ایستادن های طولانی مدت و … همگی می توانند باعث آسیب به تاندون آشیل و در نتیجه درد و التهاب آن گردند .

همانند تنیس البو ، استفاده از شاک ویو می تواند با افزایش گردش خون و بهبود متابولیسم سلولی ، باعث ترمیم فیبر های آسیب دیده ، کاهش درد و بهبود التهاب آشیل و اطراف آن گردد .

• اختلال عملکرد نعوظ

دستگاه شاک ویو مهم ترین دستگاهی می باشد که برای افراد مبتلا به اختلال عملکرد نعوظ استفاده می گردد . همانطور که گفته شد ، شاک ویو با وارد کردن ضربه به نواحی خاصی از بدن ( که توسط درمانگر مشخص می گردند ) ، امواج صوتی را وارد بدن فرد مبتلا می کند . این امواج با افزایش گردش خون موجب افزایش مواد مغذی ، بهبود متابولیسم سلول ها و دفع سموم اطراف نواحی تناسلی گشته و در مواردی باعث فعال شدن سلول های بنیادی آن نیز می گردد . افزایش خون و فعال شدن این سلول ها می تواند بر افزایش تقسیم سلولی و بهبود عملکرد نعوظ تاثیر زیاد و مثبتی بگذارد .