بدن انسان هر روزه در برابر نیرو های مختلفی مقاومت می کند . این نیرو و یا فشار ها می توانند به صورت مداوم و یا منقطع با انجام فعالیت های مختلف بر بدن وارد شوند . برای مثال در کسانی که برای مدت طولانی از کامپیوتر استفاده می کنند و آرنج های خود را بر روی میز قرار می دهند ، فشار طولانی مدتی بر مفصل آرنج و عضله ی سه سر بازویی وارد می گردد .

این فشار ها به مرور زمان باعث آسیب مفصل و ضعف عضله ی سه سر بازویی می شوند . این ضعف می تواند با گذشت زمان باعث اختلال در مفصل آرنج و یا حتی تغییر راستای استخوان های تشکیل دهنده و یا اختلالات حرکتی گردد . در برخی موارد نیز با وارد شدن فشار ناگهانی ، افتادن ، پریدن از ارتفاع و یا در اثر تصادف با ماشین ، راستای برخی از استخوان های بدن تغییر پیدا کرده ، مفصل در یک حرکت گیر می کند و حرکت مفاصل مرتبط دچار مشکل می گردند .

با گیر افتادگی مفصل در یک جهت حرکتی ، مفصل در جهت حرکتی مقابل دچار محدودیت دامنه حرکتی می گردد . یکی از استخوان های بسیار شایع که در اکثر افراد دچار جا به جایی راستا و گیر افتادگی حرکتی می گردد ، استخوان لگن می باشد . در ادامه ی این مبحث به تعریف کلی از این اختلالات در لگن می پردازیم :

حرکات لگن

استخوان های لگن به نسبت استخوان فمور و مهره های کمری و دنبالچه ، می توانند به جهات مختلفی حرکت کنند . همانطور که گفته شد ، استخوان لگن یکی از استخوان های شایع در گیر افتادگی در یک جهت حرکتی یا تغییر راستای نرمال می باشد . استخوان لگن از دو قسمت متقارن تشکیل شده و هر نیمه به سه قسمت ایلیوم ، پوبیس و ایشیوم تقسیم می گردد .

اختلالات ذکر شده طبق جهت حرکتی ایجاد کرده در لگن درگیر در مقابل استخوان لگن مقابل نام گذاری می شوند :

• آنتریور تیلت ( چرخش به قدام ) و پوستریور تیلت ( چرخش به خلف )

یکی از شایع ترین اختلالات حرکتی در استخوان های لگن ، تیلت قدامی و یا تیلت خلفی است . این اختلال می تواند در یک یا هر دو نیمه ی لگن رخ بدهد . حرکت تیلت قدامی یا خلفی به ترتیب به معنی چرخش لگن به سمت قدام و پایین و یا خلف و پایین می باشد .

در اختلال تیلت قدامی هر دو نیمه ی لگن به دلیل تعامل مستقیم استخوان های لگن با مهره های کمری قوس کمر افزایش پیدا کرده و فرد دچار گودی کمر می گردد . در اختلال تیلت خلفی نیز به همین علت قوس کمر به میزان زیادی کاهش پیدا می کند .

• آپ اسلیپ ( حرکت به بالا به نسبت استخوان لگن مقابل ) و دون اسلیپ ( حرکت به پایین به نسبت لگن مقابل)

در این اختلال یک نیمه ی لگن به نسبت نیمه ی دیگر به سمت بالا و یا پایین حرکت می کند و در اکثر موارد باعث کاهش و یا افزایش طول اندام تحتانی درگیر به نسبت سمت سالم می گردد . معیار تشخیص این اختلال تشخیص جهت دردناک می باشد . پس از بررسی های لازم ، انجام معاینات فیزیکی و تست های مربوطه ، در صورتی که یکی از لگن ها به نسبت نیمه ی دیگر بالا و یا پایین تر باشد ، نوع اختلال بر اساس جهت حرکتی سمت دردناک نام گذاری می شود .

• این فلر ( چرخش به داخل ) و اوت فلر ( چرخش به خارج )

این اختلال به معنی چرخش یک یا هر دو نیمه ی لگن به سمت وسط بدن از قدام یا خلف حول محور عمودی می باشد .

همانطور می دانید اختلالات این چنینی می توانند موجب بروز عوارض و اختلالات دیگری نیز بشود . از این اختلالات می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• کاهش یا افزایش فشار استخوان های لگن بر احشا داخلی ( گوارشی و جنسی )
• کاهش دامنه ی حرکتی/هایپر موبیلیتی یا شلی مفصل و افزایش دامنه حرکتی
• افزایش احتمال بروز آرتروز و آسیب مفصل هیپ ( ران )
• آسیب به لیگامان و کپسول مفصلی مفاصل هیپ و لگن
• تغییر طول اندام ها
• افزایش فشار بر روی مفاصل و استخوان های اندام های تحتانی
• ایجاد دفورمیتی در استخوان های اندام های تحتانی : ژنو وروم ( زانو پرانتزی ) ، ژنو ولگوم ( زانو ضربدری ) ، چرخش سر فمور
• اختلال در گردش خون خصوصا در رگ های اطراف سر فمور ( استخوان رانی )

در ابتدا ذکر شد که مهم ترین عوامل ایجاد کننده ی این اختلالات تصادفات ، ضربات ناگهانی و یا انجام یکسری حرکات غلط به مدت طولانی و پر تکرار می باشند . اما باید توجه داشت که عوامل مختلفی در گیر افتادگی استخوان های لگن در یک جهت خاص نقش دارند :

• حالت های نا درست حرکتی مانند نشستن های غلط و پا روی پا انداختن به مدت طولانی و روزانه
• فشار های ناگهانی و پر تکرار مانند پرش از ارتفاع و فرود آمدن روی یک پا در ورزشکاران حرفه ای
• وجود دفورمیتی یا بد شکلی در استخوان های اندام های تحتانی ، مهره های کمری و دنبالچه
• آسیب های مفصلی مانند آرتروز
• ضعف و کوتاهی عضلات شکمی ، کمری ، همسترینگ ها ، چهار سر رانی ، اددکتور ها و …

فیزیوتراپی در درمان اختلالات حرکتی لگنی

یکی از درمان های بسیار تاثیر گذار در این بیماران ، انجام فیزیوتراپی می باشد . فیزیوتراپی متشکل از روش های درمانی مکمل و متعددی می باشد که می تواند با مشارکت خود بیمار باعث بهبودی چشمگیری در فرد بیمار گردد :

• استفاده از مدالیته های مختلف مانند تنس و If برای کاهش درد
• هیدروتراپی ( آب درمانی ) برای کاهش بار وارده بر مفصل های کمری ، لگنی و تحتانی

• لیزر درمانی و مگنت تراپی برای افزایش خون رسانی ، کاهش گرفتگی عضلات کوتاه شده ، کاهش التهاب و درد
• تکار برای ایجاد گرمای عمقی و افزایش خون رسانی و بهبود گرفتگی عضلات
• تمرین درمانی و درمان های دستی :

مهم ترین مرحله در درمان این بیماران ، انجام روش های تمرینی و درمان های دستی می باشد .

در ابتدا فیزیوتراپیست با تکنیک های دستی مانند مت ، موبیلیزیشن ( حرکت مفاصل ) و تراست ، حرکت درگیر را اصلاح می نماید . سپس با تمرینات ویژه موجب ثابت شدن این حالت می گردد . اکثر تمرین های داده شده در این افراد شامل تمرینات تقویتی و استقامتی برای عضلات تضعیف شده و تمرینات کششی برای کشش عضلات کوتاه شده می باشند . و در آخر برای جلوگیری مجدد از این عارضه تمرینات اصلاحی و اصلاح سبک زندگی توصیه می گردند .