امروزه ، جراحی یکی از روش های درمانی بسیار شایع و کاربردی در اکثر مشکلات و بیماری ها می باشد . اگر دقت کرده باشید ، درمان های ساده و غیر تهاجمی مانند دارو درمانی گاهی دارای عوارض جدی می باشند که نیاز به درمان مکمل و رعایت های لازم هستند . در نتیجه جراحی به عنوان یک درمان تهاجمی نیز نیاز به مراقبت های قبل و بعد برای پیشگیری از عوارض و آسیب های احتمالی می باشد .
اهداف و رعایت های قبل از جراحی شامل موارد اندکی مانند تقویت عضلات ناحیه ی مورد نظر ، رعایت رژیم غذایی و دارویی مناسب ، خواب کافی و گرفتن مشاوره های لازم از پزشک متخصص و جراح می باشد . در برابر این موارد که بیمار به تنهایی می تواند به آن ها دست یابد ، دست یافتن به اهداف پس از جراحی در اغلب افراد سخت تر و نیازمند کمک درمانگر و فیزیوتراپیست می باشد . در ادامه به طور خلاصه به اهداف درمانی لازم پس از جراحی می پردازیم :
مولفه ی مکمل جراحی : اهداف پس از آن
شاید به گوش شما نیز رسیده باشد که شخصی پس از جراحی ترمیمی رباط یا مینیسک زانو به دلیل عدم رعایت موارد لازم دچار پارگی مجدد گشته است . و یا جراحی شکستگی و پین گذاری آرنج فردی به دلیل برداشتن بار سنگین ، تنها پس از یک هفته از زمان جراحی ، با شکست مواجه شده است .
همه ی این موارد و بسیاری از شکست های دیگر به دلیل عدم رعایت احتیاطات و انجام درمان های مکمل پس از جراحی مانند فیزیوتراپی می باشد . در حقیقت در اکثر جراحی ها ، بدون انجام موارد مورد نیاز پس از جراحی ، فرد به بهبودی کامل و یا حتی نسبی نخواهد رسید . بنابراین لازم است که قبل از جراحی ، از اهداف پس از آن اطلاع کامل پیدا کنید .
احتیاطات لازم پس از جراحی ( به طور کلی )
- به دلیل استفاده از دارو های بی حسی یا بیهوشی ، ممکن است دچار گیجی و سرگیجه شده باشید . به همین دلیل وجود یک فرد هوشیار در نزدیکی شما برای رسیدگی و کمک به شما لازم و ضروری می باشد .
- در صورت انجام جراحی با دارو های بیهوشی ، از خوردن و گاهی آشامیدن تا چندین ساعت خودداری کنید .
- برای رژیم غذایی و دارویی خود با پزشک معالج مشورت کنید .
- در صورت نیاز به استراحت مطلق ( با تجویز پزشک ) ، از خوابیدن طولانی مدت در یک وضعیت خودداری کنید تا از ایجاد زخم بستر جلوگیری شود .
- برداشتن بار سنگین در صورت جراحی اندام ها ، شکم ، کمر و اغلب جراحی ها تا پایان مدت زمان اعلام شده توسط جراح ممنوع می باشد .
- از برخورد آب با محل بخیه جلوگیری کنید و برای زمان و نحوه تعویض پانسمان با پرستار یا مسئول ذکر شده توسط پزشک مشورت کنید .
- با توجه به دستور پزشک شروع به وزن اندازی و راه رفتن نمایید .
- در خوابیدن بر روی سمت تنه یا اندام جراحی شده خودداری کنید .
درمان های مکمل پس از جراحی
- فیزیوتراپی
یکی از درمان های مکمل و بسیار کاربردی برای رسیدن به بهبودی نسبتا کامل پس از جراحی ، فیزیوتراپی می باشد . فیزیوتراپی همراه با تمرین درمانی در افزایش سرعت روند بهبودی بیماران جراحی شده تاثیر بسیار زیادی دارد :
- استفاده از جریان های مختلف مانند Tens و If برای کاهش درد
- سرما درمانی برای کاهش ورم در مراحل اول و سپس استفاده از عوامل گرمایی
- استفاده از لیزر و تکار برای کاهش درد و افزایش سرعت ترمیم بافتی
- به کار بردن دستگاه Cpm برای افزایش دامنه ی حرکتی مفاصل خشک شده
- تمرین درمانی :
مهم ترین بخش فیزیوتراپی در درمان پس از جراحی ، تمرین درمانی می باشد . این درمان با هدف های مختلفی صورت می گیرد که نتیجه ی همه ی آن ها بهبود سریعتر بیمار ، افزایش قدرت و عملکرد وی ، بازیابی حرکات و بازگشتن او به روال عادی زندگی می باشد :
- افزایش و حفظ قدرت عضلات : در این بیماران به دلیل برش های جراحی ایجاد شده و استراحت های طولانی مدت ، عضلات دچار ضعف و آتروفی ( کاهش تعداد سلول ها و یا اندازه بافت ) می گردند . در مواردی برخی بیماران به دلیل ضعف شدید عضلات نمی توانند بر روی پا های خود بایستند و یا جسم نسبتا سنگینی را از روی زمین بلند کنند . شروع تمرینات قدرتی با شدت کم و حرکت به سمت تمرینات با تعداد و شدت بالا یکی از مهم ترین اهداف تمرین درمانی در این بیماران می باشد .
- بهبود و بازگرداندن دامنه حرکتی مفاصل : همانطور که در پاراگراف قبلی ذکر شد ، بیماران پس از جراحی نیازمند استراحت و عدم فعالیت می باشند . گاهی به همین علت و به دلیل ضعف عضلات ، مفاصل حرکتی خشک شده و بافت های نرم کوتاه می گردند و در نتیجه دامنه ی مفاصل ، محدود می شوند . باز گرداندن دامنه ی حرکتی مفاصل پس از پایان زمان استراحت فرد جراحی شده یکی از عوامل مهم برای برگشتن فرد به فعالیت های روزمره می باشد .
- جلوگیری از لخته شدن خون : افزایش فعالیت خصوصا در اندام های تحتانی مانع از لخته شدن خون و عوارض جدی ناشی از آن می گردد .
- افزایش گردش خون ، کاهش ورم و ادم اندام ها : به دلیل عدم انقباض کافی و ضعف عضلات در دوران پس از جراحی و همچنین وجود مشکلات قلبی عروقی ناشی از داروهای بیهوشی ، سیستم گردش خون مختل شده و اندام ها دچار ورم می گردند . این ورم با افزایش قدرت و انجام حرکات تمرینی ، کاهش و گردش خون افزایش پیدا می کند .
- بهبود تنفس و عملکرد ریوی : همانطور که گفته شد دارو های بی حسی و بیهوشی مورد نیاز برای جراحی بر سیستم تنفسی ریوی بیمار تاثیرات منفی و مخربی می گذارند . انجام تمرینات تنفسی علاوه بر بهبود تنفس ، بر میزان ظرفیت و عملکرد دستگاه تنفسی تاثیر گذار است .
- بهبود تعادل و ایستادن فرد
- جلوگیری از چسبندگی های بافتی در محل بخیه و خط جراحی
- دارو درمانی
- مصرف مکمل ها
- دارو های مسکن و ضد التهاب برای کاهش درد و ورم
- کرم های موضعی ترمیم کننده برای ترمیم بخیه
- دارو های آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت
همانطور که مطالعه کردید ، انجام فیزیوتراپی و درمان های مکمل پس از جراحی ، از بروز عوارض خطرناک جراحی جلوگیری کرده و موجب افزایش سرعت بهبودی شما می گردد . بنابراین در انجام این درمان ها تعلل نکنید و آن ها را بی اهمیت نشمارید تا به نتیجه ی مطلوبی از جراحیتان دست پیدا کنید .
