یکی از مشکلاتی که شاید از وجود آن اطلاعی نداشته باشید ، جا به جایی و خارج شدن احشا بدن از محل اصلی خود می باشد . این اختلال ممکن است در بسیاری از ارگان های بدن انسان رخ بدهد . یکی از شایعترین آن ها که خود یکی از اختلالات کف لگن می باشد ، افتادگی لگن می باشد :
افتادگی لگن
در کف لگن ، گروه های عضلانی مختلفی وجود دارد . این عضلات ، با حمایت از اندام هایی که در لگن قرار دارند ، علاوه بر محافظت از آن ها ، آنان را در محل طبیعی خود تثبیت می کنند . زمانی که این عضلات بر اثر ضعف ، کاربرد نا مناسب ، ضربه ، جراحی و … آسیب ببینید ، درصد بالایی از حمایت ذکر شده کاهش پیدا می کند و احشا دچار افتادگی می شوند .
به حالتی که در آن یک یا چند اعضای لگن از حالت طبیعی خود خارج گردند و به سمت پایین حرکت کنند ، پرولاپس یا افتادگی لگن می گویند . در این حالت فشار بر روی احشا نزدیک لگن مانند مثانه ، روده ها ، واژن و رحم ( در خانم ها ) افزایش پیدا کرده و عملکرد آن ها دچار اختلال می گردد . مهم ترین اختلال ایجاد شده توسط افتادگی لگن در مثانه ایجاد می گردد .
افزایش فشار مثانه می تواند اختلالاتی مانند تکرر ادرار را در پی داشته باشد . در موارد شدید فعالیت هایی مانند عطسه ، سرفه و از جا بلند شدن می توانند باعث بی اختیاری ادرار در این افراد گردند . از دیگر اختلالات مهم و مشکل سازی که ممکن است همراه با افتادگی احشا لگنی رخ بدهد می توان به دیسپارونی ( رابطه جنسی دردناک ) ، عدم رضایت از رابطه زناشویی و یبوست اشاره کرد .
افتادگی لگن در هر دو جنس مذکر و مونث رخ می دهد ، اما احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان می باشد . افتادگی لگن در زنان بالای 55 سال بیشتر از بقیه سنین رخ می دهد . احتمال بروز این اختلال با افزایش سن و تعداد زایمان های فرد افزایش پیدا می کند .
افتادگی لگن یک عارضه ی برگشت پذیر است . چرا که اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود و مراحل درمان آن آغاز گردد ، فرد می تواند بهبودی نسبتا کاملی را به دست بیاورد . بسیاری از زنان و حتی آقایان به دلیل شرم و حس ترد شدن ، از مطرح کردن مشکل خود و مراجعه به پزشک خودداری می کنند . این عامل باعث پیشرفت این بیماری گشته و در مواردی ، غیر قابل درمان با روش های غیر تهاجمی می باشد . در این حالت فرد تنها با جراحی می تواند به بهبودی نسبی برسد .
علائم و نشانه های افتادگی لگن
- احساس افزایش فشار لگنی
- حس درد ، فشار ، برآمدگی و پر بودن در مثانه
- درد و گرفتگی در ناحیه ی لگن و کمر
- حس افزایش فشار بیش از اندازه در لگن و مثانه هنگام سرفه ، عطسه و یا حتی تغییر حالت بدن ( مثل نشستن از حالت ایستاده )
- حس درد هنگام رابطه جنسی ( دیسپارونی )
- بی اختیاری و تکرر ادرار
- لکه بینی در خانم ها
- یبوست یا بی اختیاری مدفوع
- عدم تمایل به رابطه جنسی
- با توجه به احشا و ناحیه ی درگیر در اختلال افتادگی کف لگن ، طیف علائم و نشانه های متفاوتی ممکن است در افراد بروز کند . افتادگی لگن می تواند علامت خاصی نداشته باشد و تنها با معاینه ی فیزیکی توسط پزشک ، آزمایش و تصویر برداری حفره لگنی متخصص تشخیص داده شود .
عوامل ایجاد افتادگی های لگنی
- افزایش سن : یکی از مهم ترین علل ایجاد افتادگی لگن ، پیری و افزایش سن می باشد . با افزایش سن ، عضلات بدن تحلیل رفته و ضعیف می شوند و توانایی آن ها در حمایت از احشا لگنی کاهش پیدا می کند . این کاهش حمایت می تواند خطر بروز افتادگی های احشا را افزایش بدهد .
- زایمان های مکرر : یکی دیگر از عوامل شایع و مهم در ایجاد این اختلال ، زایمان های طبیعی و مکرر است . افزایش تعداد زایمان های پشت سر هم و تعداد قل های یک زایمان به مراتب باعث افزایش احتمال افتادگی لگن می گردد .
- افزایش غیر طبیعی وزن : طبق تحقیقات ، درصد قابل توجهی از افراد مبتلا به این اختلال را افراد دارای اضافه وزن تشکیل می دهند .
- ضربه و فشار های شدید شکمی
- ژنتیک و سوابق خانوادگی
- یبوست های مکرر
- یائسگی
- سرطان و تومور ها
- برداشتن یکی از ارگان های لگنی
روش های پیشگیری از افتادگی لگن
- رعایت رژیم غذایی مناسب
- حفظ وزن در محدوده ی نرمال
- تقویت عضلات کف لگن به خصوص قبل از پیری ، قبل و بعد از زایمان
- جلوگیری از یبوست
- عدم مصرف سیگار
- عدم انجام فعالیت هایی که باعث افزایش فشار در شکم و لگن می گردند مانند برداشتن اجسام سنگین
- فیزیوتراپی
بهترین ، غیر تهاجمی ترین و اولین روش درمان افتادگی لگن ، روش فیزیوتراپی است :
- بیوفیدبک : در این حالت درمانگر با استفاده یک پروب داخلی و یا الکترود های سطحی در آقایان ، اطلاعات عضلات کف لگن را دریافت می کند. این اطلاعات به صورت اعداد یا اشکال در مانیتور نشان داده می شوند . سپس از بیمار خواسته می شود تا مقداری که درمانگر تعیین می کند عضلات را شل و یا سفت کند . در صورتی که برنامه ی درمانی برای تقویت عضلات کف لگن باشد ، فیزیوتراپیست از بیمار می خواهد که عضلات خود را منقبض کند . اما زمانی که مشکل اسپاسم و سفتی عضلات است ، درمانگر از فرد می خواهد که تا حد ممکن عضلات خود را با توجه به اطلاعات نشان داده شده در مانیتور شل کند . این روش باعث آگاه شدن فرد از روش صحیح انقباض و شل کردن عضلات کف لگن در هنگام فعالیت های مختلف روزمره می گردد . استفاده از بیوفیدبک هم برای درمان و هم برای ارزیابی کاربرد دارد .
به طور میانگین در هر جلسه به مدت سی تا چهل دقیقه از دستگاه بیوفیدبک و دو تا سه جلسه در هفته برای بیمار استفاده می گردد . معمولا این بیماران با 15 تا 30 جلسه ی فیزیوتراپی بهبودی قابل توجهی پیدا می کنند . اما باید توجه داشت که مدت زمان استفاده از بیوفیدبک ، تعداد ست ها و شدت تمرینات ، تعداد جلسات و طول درمان هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است و با توجه به نظر پزشک معالج و فیزیوتراپیست او بر اساس شدت اختلال و روند بهبودی بیمار تعیین می گردد .
- انواع جریان های ( تحریک ) الکتریکی برای کاهش درد و اسپاسم و آموزش نحوه ی انقباض عضله صحیح
- لیزر درمانی و تکار جهت افزایش خون رسانی ناحیه
- ورزش و تمرین درمانی :
تمرینات تقویتی و کگل : تقویت عضلات کف لگن ، باسن و عضلات شکمی جهت تثبیت احشا داخلی
تمرینات کششی و ریلکسی : برای کاهش اسپاسم
- آموزش سبک زندگی سالم و تغییر سبک زندگی
- آموزش نحوه ی دفع و رابطه ی جنسی مناسب
- جراحی
در صورتی که با روش های غیر تهاجمی ، فرد به بهبودی کامل و یا حتی نسبی نرسد ، جراحی صورت می گیرد . جراحی این بیماران با هدف برگرداندن احشا جا به جا شده ، ترمیم بافت ها و عضلات و گاهی خارج کردن ارگان درگیر ( مانند رحم و مثانه ) صورت می گیرد .
