در رفتگی شانه
مفصل شانه، متحرک‌ترین مفصل بدن انسان است که بین استخوان بازو و استخوان کتف تشکیل می‌شود. ساختارهایی مثل کپسول مفصلی و تعدادی رباط اطراف این مفصل را احاطه می‌کنند که البته این بافت‌ها باید به اندازه کافی شل و انعطاف پذیر باشند تا امکان حرکت قابل توجه شانه را در طی فعالیت‌های مختلف زندگی فراهم کنند.
به همین دلیل این احتمال وجود دارد که سر استخوان بازو از حفره مفصلی خود در استخوان کتف خارج شود که به آن دررفتگی شانه گفته می‌شود. معمولاً زمین خوردن بر روی کف دست یا بر روی شانه و یا وارد آمدن ضربه به شانه می‌تواند موجب این دررفتگی شود که در بیشتر دررفتگی‌های شانه، سر استخوان بازو به سمت جلو دچار دررفتگی می‌شود و تنها در موارد اندکی، دررفتگی به سمت عقب اتفاق می‌افتد.
مهم‌ترین علامت این عارضه، درد شانه است که این درد با حرکت تشدید می‌شود و معمولاً به حدی است که بیمار آرنج و بازوی خود را کنار بدن محکم نگه داشته و اجازه هیچ حرکتی را به شانه نمی‌دهد. بعد از وقوع دررفتگی شانه، جا اندازی باید توسط پزشک متخصص انجام گیرد.
از آنجایی که بعضی وقت‌ها ضمن دررفتگی، رباط‌ها و عضلات اطراف شانه آسیب می‌بینند بعد از جا اندازی مفصل، شانه مدتی بی‌حرکت نگه داشته می‌شود تا بافت‌های آسیب دیده فرصت ترمیم پیدا کنند. بعد از گذشت دوره استراحت، بیمار باید تحت درمان با روش‌های فیزیوتراپی و ورزش درمانی قرار گیرد. به عبارت دیگر با تجویز و انجام ورزش‌های مناسب باید دامنه حرکتی مفصل بدست آمده و عضلات اطراف شانه تقویت شوند.
دررفتگی شانه از جمله مشکلاتی است که پس از وقوع، احتمال عود آن به‌خصوص در افراد جوان زیاد است. همچنین در برخی از افراد به‌دلیل صدمات وارده به کپسول مفصلی یا رباط‌های اطراف مفصل شانه و یا شلی بیش از حد این بافت‌ها به طور مادرزادی، دررفتگی‌های مکرر شانه اتفاق می‌افتد.
گاهی اوقات از این افراد شنیده می‌شود که شانه‌شان از سر جای خود خارج شده و دوباره به جای خود بر می‌گردد چنین افرادی معمولاً در حرکات خود ترس از وقوع دررفتگی دارند که درمان اولیه و اصلی این عارضه نیز فیزیوتراپی می‌باشد. یعنی باید با تقویت عضلات اطراف شانه نقص سایر بافت‌ها را جبران کرد تا مفصل، پایدارتر شده و از بروز دررفتگی آن جلوگیری گردد.
ناپایداری مفصل شانه چیست؟
ناپایداری مفصل شانه (shoulder instability) به عارضه‌ای گفته می‌شود که مفصل شانه خیلی شل شده باشد و بیش از اندازه در حفره بلغزد.
اگر مفصل بیش از حد شل باشد، می‌تواند از جای خود خارج شود و باعث دررفتگی جزئی (subluxation) گردد.
عدم درمان به موقع این عارضه می‌تواند منجر به آرتریت گردد.
بی ثباتی شانه می‌تواند در نتیجه آسیب ناگهانی، استفاده بیش از حد یا حرکات تکراری رخ دهد.
علائم:
-احساس اینکه قرار است شانه با حرکات خاصی از جای خود خارج شود یا اینکه در حفره خود به عقب و جلو حرکت کرده است.
-بی حسی یا سوزن سوزن شدن بازو
-درد شانه نیز یکی دیگر از نشانه‌های این عارضه است. معمولاً اگر ضرب دیدگی رخ داده باشد، فرد با درد و ناتوانی در حرکت دست خود روبه‌رو می‌شود.
-گرفتن یا شل شدن شانه با فعالیت‌های روزانه، به ویژه ورزش‌هایی که نیاز به پرتاب دارند.
-ممکن است برخی صداهای غیرطبیعی از شانه خود بشنوید. علت ایجاد این نوع صداها برخورد گوی مفصل و کاسه استخوانی است. البته این نشانه اغلب در افرادی که دچار دررفتگی شانه شده باشند، مشاهده می‌شود.
روش‌های درمان
درمان‌های اولیه
در ابتدا برخی از اقدامات ابتدایی برای کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها نقشی در درمان عارضه ندارند و تنها برای تسکین درد قبل از درمان و در حین انجام روش‌های درمانی به کار گرفته میشوند. این اقدامات عبارت‌اند از:
محدود کردن فعالیت
اجتناب از فعالیت‌های خاصی که نیاز به حرکت بالای سر دارند می‌تواند به کاهش علائم شما کمک کند.
استفاده از داروهای مسکن
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن نقش مؤثری در کاهش درد و تورم شانه خواهند داشت.
در برخی موارد، تزریق استروئید ممکن است به طور مستقیم به مفصل برای کاهش تورم تزریق شود.
استفاده از کمپرس سرد
مقداری یخ را درون کیسه‌ای تمیز بریزید و حوله‌ای دور آن قرار دهید. سپس به مدت 15 الی 20 دقیقه آن را روی شانه خود بگذارید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از روش‌های بسیار مؤثر برای کمک به بهبود این عارضه می‌باشد. هدف از آن درمان تقویت عضلات روتاتور کاف و تیغه شانه برای ایجاد ثبات بیشتر در شانه است.
البته در اکثر موارد از روش‌های فیزیوتراپی برای به دست آوردن دامنه حرکتی و کمک به تسریع بهبودی استفاده می‌گردد.
در ادامه شما را با برخی از روش‌های رایج فیزیوتراپی شانه آشنا می‌کنیم:
تحریکات الکتریکی
در این روش جریان الکتریکی به وسیله الکترودهایی قرار گرفته روی شانه به آن اعمال میشوند. هدف از انجام این روش افزایش جریان خون و کمک به انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی شانه می‌باشد.
کایروپراکتیک
کایروپراکتیک یکی از تکنیک‌های دستی فیزیوتراپی است که با مهارت دست فیزیوتراپیست انجام می‌گیرد. بهبود ناحیه آسیب دیده، درد، تورم، باز کردن خشکی و گرفتگی شانه از اهداف کایروپراکتیک می‌باشد.
اولتراسوند تراپی
دستگاه اولتراسوند به اعمال امواج فراصوت به ناحیه آسیب دیده می‌پردازد تا بافت‌های آسیب دیده را تحریک کند.
لیزر درمانی
در این روش با استفاده از اعمال نور لیزر به ناحیه آسیب دیده به کاهش درد و تورم شانه پرداخته می‌شود.
شاک ویو تراپی
در این روش شوکی به بافت‌ها و عصب‌های آسیب دیده وارد شده تا برای ترمیم و بهبودی تحریک شوند.
جراحی
در صورتی که بعد از روش‌های محافظه کارانه‌تر بهبودی حاصل نشد و شانه همچنان ناپایدار بود، پزشک جراحی را پیشنهاد خواهد داد.
در برخی موارد، جراحی برای ترمیم شکستگی یا پارگی حاد و بزرگ روتاتور کاف توصیه می‌شود. اکثر جراحی‌ها را می‌توان به روش آرتروسکوپی انجام داد، اما اگر آسیب قابل توجهی به استخوان‌ها وارد شود، روش جراحی باز انجام می‌گیرد.
بسته به میزان آسیب بافتی، این ساختارها مجدداً چسبانده، سفت یا ترمیم و بخیه میشوند.
لازم به ذکر است که پس از جراحی، یک برنامه توان‌بخشی و فیزیوتراپی برای تقویت و بازیابی دامنه حرکتی مفصل شانه ضروری است.
تمرین درمانی
بطور کلی تمرینات زیر از جمله تمریناتی هستند که ثبات را در مفصل شانه افزایش داده و باعث تقویت عضلات کلیدی ناحیه میشوند:
- بالا بردن شانه
برای انجام این تمرین بایستید. گردن و کمر شما باید کاملاً صاف باشد. بازوهایتان در کنار بدنتان قرار داشته باشند، به گونه‌ای که کف دست‌ها رو به جلو قرار بگیرند و کمی از بدنتان فاصله داشته باشند.
در ادامه به صورتی که دردی احساس نشود، به آرامی یکی از شانه‌های خود را تا حدی که می‌توانید به سمت بالا و گوش خود بیاورید. 5 ثانیه آن را نگه دارید. (تکرار برای هر دو طرف 10 مرتبه)
- شنا ایستاده روی دیوار
به صورتی که کمر، گردن و شانه شما صاف است، رو به روی دیوار بایستید و دست‌های خود را روی دیوار قرار دهید. توجه کنید که آرنجتان کاملاً صاف باشد. سپس به آرامی شانه‌هایتان را به طرف جلو ببرید و اجازه کمی کشیدگی را به بازوهای خود دهید. 5 ثانیه این حرکت را نگه داشته و سپس به حالت ابتدایی خود بازگردید. (تکرار 10 بار)
- چرخش شانه (قسمت خارجی)
به پهلو دراز بکشید. دستی را که روی زمین قرار دارد، زیر سرتان بگذارید. آرنج دستی که در بالا قرار دارد، باید دارای زاویه ۹۰ درجه باشد. یک وزنه سبک در دست بالایی بگیرید و آن را از سینه دور کنید و آرام برگردانید. این ورزش را سه ست و هرست ۱۰ بار انجام دهید.
- تمرین فشار به کتف
بنشینید و آرنج خود را درکنار تنه‌ی خود نگه دارید و سعی کنید دو کتف خود را از پشت سر به هم نزدیک کنید. این حالت را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین موجب تقویت عضلاتی می‌شود که وظیفه‌ی آن‌ها ایجاد ثبات در کتف‌ها است.
- تمرین آونگ
برای انجام این ورزش شانه درد بایستید و خم شوید. پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و شانه‌ی آسیب‌دیده را در حالتی کاملا ریلکس رها کنید. سپس شانه را به سمت عقب و جلو مانند آونگ حرکت دهید. می‌توانید برای کمک به حرکت شانه به سمت عقب و جلو، تنه‌ی خود را بین دو پا به سمت چپ و راست تکان دهید. همین حرکت آونگی شانه را به سمت چپ و راست نیز انجام دهید و مجددا سعی کنید با حرکت دادن تنه‌ی خود، به حرکت آونگی شانه به سمت چپ و راست کمک کنید.
- کشش گردن
دست راست خود را کنارتان قرار دهید. دست چپ خود را روی سرتان بگذارید و سر خود را به سمت چپ خم کنید و گردن خود را بکشید. سپس رها کنید. سپس جای دست ها را عوض کنید، یعنی دست راست را روی سر بگذارید و گردن را به راست خم کنید. این کشش را ۱۰ بار با هر دو دست انجام دهید
