اختلال و مشکلات حرکتی بسیاری در تنه و اندام ها وجود دارند که زندگی روزمره را برای شخص مبتلا دشوار می سازند . اما اختلالاتی حرکتی که در اجزا صورت به وجود می آیند علاوه بر مشکلات روزمره می توانند باعث کاهش اعتماد به نفس و عدم تمایل به شرکت در مراسم و اجتماعات گردند . امروز در این مقاله به یک بیماری عصبی عضلانی شایع در ناحیه ی صورت خواهیم پرداخت :
فلج بلز
به حالتی که در آن عصب صورت دچار مشکل گشته و باعث ضعف و یا فلج یک طرفه یا دو طرفه عضلات صورت گردد ، فلج بلز می گویند . در این وضعیت که معمولا یک طرفه رخ می دهد ، عضلات سمت درگیر صورت سست شده و نمی توانند حرکت چندانی از خود نشان بدهند . در موارد شدید عضلات کامل بی حرکت گشته و تحلیل می روند و فعالیت هایی مانند خندیدن و یا بستن چشم برای فرد عملا غیر ممکن می گردد .
عصب صورت یا فاشیال ، هفتمین زوج از اعصاب مغزی بوده که وظیفه ی عصب دهی عضلات صورت را بر عهده دارد . این عصب از کناره گوش عبور کرده و وارد ناحیه ی صورت می گردد . هر عاملی که باعث تورم یا التهاب این عصب گردد می تواند منجر به فلج بلز بشود . عوامل مختلفی مانند ضربه ، عفونت گوش و حتی مشکلات روانی مانند استرس و اضطراب می توانند در ایجاد این اختلال دخیل باشند اما در اکثر موارد یک عامل عفونتی مانند سرماخوردگی و عفونت گوش منجر به ایجاد این بیماری می گردد . با این حال با وجود مطالعات بسیاری که صورت گرفته است ، متخصصان هنوز نتوانسته اند عامل اصلی ایجاد فلج بلز را شناسایی نمایند .
احتمال ابتلا به این بیماری تقریبا در همه ی سنین وجود دارد اما افراد بین 20 تا 55 سال معمولا بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به فلج بلز قرار دارند .
در اکثر افراد ، فلج بلز یک بیماری موقتی است و پس از چند هفته تا چند ماه به صورت خود به خودی درمان می گردد . اما در مواردی بدون درمان های لازم ، بهبودی چندانی حاصل نمی شود . این بیماری معمولا زمینه ساز بیماری های بیشتر نمی باشد اما برخی از مردم به دلیل نا آگاهی آن را شروع کننده ی سکته های مغزی و قلبی می دانند .
اما باید توجه داشت که علائم و نشانه های فلج بلز با علائم سکته ی مغزی شباهت های بسیاری دارد . بنابراین بهتر است که فرد با رویت اولین نشانه ها برای تشخیص نهایی به پزشک متخصص مراجعه کند .
علائم و نشانه های فلج بلز
- ضعف و سستی یک یا دو طرفه عضلات صورت
- افتادگی عضلات صورت
- ممکن نبودن بستن چشم و لب ها
- عدم توانایی پلک زدن ، خندیدن ، چین انداختن ابرو ها و بینی ، جویدن و …
- قرینه نبودن صورت
- سوزش چشم
- تغییر حس چشایی و بویایی
- ریزش آب دهان
- کاهش حرکات فک
- خشکی چشم یا اشک ریختن فراوان
- ریختن غذا هنگام جویدن
- حساسیت به صدا
عوامل ایجاد فلج بلز
- ضربه
- عفونت های ویروسی و باکتریایی
- تزریق نادرست ژل و بوتاکس در ناحیه ی صورت نزد افراد غیر متخصص
- تجربه ی عصبانیت و شوک های شدید
- بیماری های مختلف مانند سل ، تومور های مغزی ، ایدز ، سرخک ، آنفولانزا ، سرماخوردگی های شدید و …
- کمبود یا اختلالات خواب
- عفونت های گوش
- مشکلات روانی مانند افسردگی ، استرس ، اضطراب ، عدم اعتماد به نفس و …
- ویروس هرپس
- عوامل ارثی و ژنتیکی
- وجود سابقه ی ابتلا به فلج بلز در گذشته بیمار
همانطور که گفته شد ، هنوز علل مشخصی برای ایجاد این بیماری تشخیص داده نشده است و به دلیل شباهت زیاد فلج بلز با بیماری های ذکر شده ، تشخیص این بیماری بر عهده ی پزشک متخصص می باشد . پزشک معالج با انجام معاینات فیزیکی ، بررسی آزمایشات لازم ، سی تی اسکن و یا ام آر آی مغزی ، نوار عصب عضله و دیگر موارد لازم ، تشخیص نهایی را اعلام کرده و راه های درمانی مورد نیاز را برای بیمار تجویز می کند .
روش های درمانی فلج بلز
همانطور که گفته شد اختلال فلج بلز یک بیماری موقتی بوده و می تواند به صورت خود به خودی از بین برود . اما روش هایی مانند فیزیوتراپی و دارو درمانی می توانند سیر روند بهبودی را کوتاه تر نمایند . فیزیوتراپی یک روش کار آمد بوده و نتایج بسیار چشمگیری در بهبود بیماران فلج بلز داشته است :
- استفاده از سوزن خشک و دستگاه الکترو آکوپانچر :
درای نیدلینگ یا سوزن خشک روشی است که علاوه بر ایجاد تحریک عصب و عضلات باعث افزایش گردش خون نیز می گردد . استفاده جریان الکتریکی همراه با سوزن فواید این روش را چند برابر می کند . در این روش سوزن های کوچک در محل های خاصی از صورت ( و در مواردی در بدن ) قرار می گیرند . سپس خروجی های دستگاه الکترو آکوپانچر توسط گیره هایی که به سرکابل ها متصل شده اند به سوزن های مورد نظر وصل می شوند .
بعد از اطمینان از اتصال صحیح ، فیزیوتراپیست جریان مورد نظر را تنظیم کرده و آن را با توجه به آستانه ی بیمار افزایش می دهد .
- استفاده از جریان های مختلف توسط الکترود های چسبی یا الکترود قلمی جهت تحریک عصبی عضلانی ، کاهش درد ، تقویت عضلات و …
- استفاده از دستگاه اولتراسوند یا یو اس جهت کاهش التهاب عصب
- به کار بردن لیزر جهت افزایش خون رسانی ناحیه ، کاهش التهاب عصب و بهبود ترمیم عصب ( در صورت آسیب دیدگی آن )
- استفاده از لامپ آی آر جهت کاهش التهاب عصب و افزایش خون رسانی ناحیه صورت
- ماساژ درمانی با دستگاه یا توسط دستان فیزیوتراپیست
- توصیه به تغییر سبک زندگی
- تمرین های لازم جهت برگرداندن حرکات و تقویت عضلات مانند حرکت ابروها و دیگر اجزای صورت در مقابل آینه
دارو درمانی :
- دارو های کورتیکو استروئیدی جهت کاهش التهاب عصب
- قرص های مسکن مانند ایبوبروفن برای کاهش درد
- آنتی بیوتیک ها برای کاهش عفونت باکتریایی
- قطره ی اشک مصنوعی برای کاهش خشکی چشم
- تزریق ژل و بوتاکس :
در مواردی خاص استفاده از بوتاکس می تواند در ایجاد تقارن صورت تاثیر گذار باشد اما این روش باید تحت نظر پزشک متخصص صورت بگیرد .
