یکی از شایع ترین سندرم های اندام فوقانی CTS یا سندرم تنگی تونل کارپال می باشد . تونل کارپال یک فضای تشکیل شده از استخوان های مچ و لیگامان کارپال عرضی در کف دست و مجاور استخوان های ساعد می باشد . این تونل حاوی تعدادی از تاندون های عضلات دست ( عضلات خم کننده انگشتان ) ، عصب و شریان مدین می باشد .
کاهش فضای تونل کارپال به هر دلیلی باعث افزایش فشار بر محتویات آن شده و موجب cts می گردد . بروز این ضایعه در افرادی که از دست خود به مدت طولانی و دفعات مکرر استفاده می کنند احتمال بیشتری دارد . این سندرم در خانم ها شایع تر از آقایان بوده و رخ دادن آن در افراد جوان نادر است . سندرم تونل کارپال معمولا به صورت دو طرفه اتفاق می افتد .
در ابتدا علائم تنگی کانال گه گاهی بروز کرده اما به مرور شدت یافته و طولانی تر می شوند . شروع علائم تدریجی است مگر اینکه تنگی کانال در اثر ضربه ، شکستگی و یا در رفتگی مچ رخ داده باشد . فرد پس از گذشت مدتی بی حسی و گزگز را در کف دست خود خصوصا چهار انگشت خارجی احساس می کند .
به مرور زمان حس لامسه ی فرد کاهش یافته و عضلات دست به ویژه عضلات خارجی تحلیل می روند . فرد از یک درد گنگ و مبهم شکایت می کند . درد و بی حسی این افراد هنگام خواب افزایش یافته و خواب فرد را مختل می سازد . بی حرکتی مچ برای مدت طولانی یا استفاده مکرر از انگشتان نیز باعث تشدید علائم می شوند .
این دلیل افزایش درد های شبانه ی بیمار می باشد . با افزایش روند بیماری احساس سرما و گرما در دست بیمار نیز از بین رفته و گاهی افراد با سوختگی انگشتان مراجعه می کنند . در ادامه انجام حرکات ریز با انگشتان ( مانند بستن دکمه های پیراهن ) برای فرد سخت شده و ضعف عضلات کف دست به وضوح آشکار می گردد .
برای تشخیص این سندرم بررسی همه ی علائم ذکر شده از جمله نوار عصب عضله ( EMG ) ، تست سرعت هدایت عصب ( NCV ) ، بررسی میزان آتروفی ( تحلیل رفتن ) عضلات و تست های فیزیکی لازم می باشد . از تست های فیزیکی روتین که توسط فیزیوتراپیست ها انجام می گردد می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- Tinels sign
- Phalen sign
- Reverse phalen test
عوامل ایجاد سندرم تونل کارپال
- ضخیم شدن لیگامان های مربوطه خصوصا لیگامان کارپال عرضی
- التهاب تاندون های عضلاتی که از تونل کارپال عبور می کنند .
- دیابت
- بارداری
- شاغلان حرفه های خیاطی ، آرایشگری ، نوازندگی و نویسندگی ( افرادی که از مچ دست و انگشتان خود زیاد استفاده می کنند )
- آرتریت روماتوئید
- حرکات تکراری مچ دست
- شکستگی استخوان های مچ یا انتهای استخوان های ساعد
- دررفتگی استخوان های مربوطه
- مصرف الکل
- استفاده ی مکرر و طولانی مدت از انگشتان
- لیپوما ( تورم خوش خیم بافت چربی )
پیشگیری از CTS
- کاهش مدت زمان و میزان نیروی به کار برده شده در فعالیت هایی که نیاز به حرکات مکرر و طولانی مدت مچ دست و انگشتان دست دارد .
- ادامه ی روند درمانی بیماری های زمینه ای که می توانند باعث تنگی تونل کارپال شوند مانند دیابت و روماتوئید آرتریت
- استراحت بین فعالیت های طولانی مدت مچ دست و انگشتان ( ده دقیقه استراحت به ازای یک ساعت فعالیت )
- حفظ پوسچر صحیح دست مانند زاویه ی مچ و آرنج ، ارتفاع میز کار و وزن ابزار کار
- کشش و تقویت عضلات کف دست ، انگشتان و ساعد
- ماساژ کف دست
- مراجعه سریع به پزشک متخصص در صورت تغییر حس لامسه و یا ضعف عضلات
درمان تنگی تونل کارپال مچ
- فیزیوتراپی
انجام زود هنگام و منظم فیزیوتراپی در بیماران مبتلا به تنگی کانال کارپ باعث بهبود سریع تر بیمار و عدم نیاز او به درمان های تهاجمی می گردد :
- استفاده از جریان های مختلف مانند تنس برای کاهش درد
- گلاید ( حرکت ) عصب مدین ( توسط فیزیوتراپیست )
- ماساژ کانال کارپال ، مسیر عصب مدین ، عضلات ساعد و کف دست
- موبیلیزیشن و دیسترکشن ( نوعی تکنیک کششی برای افزایش فضای مفصلی ) مفصل مچ ( توسط فیزیوتراپیست )
- استفاده از تیپ برای کاهش درد و افزایش حجم کانال
- استفاده از uc با فونوفروزیس هیدرو کورتیزون برای کاهش درد
- لیزر درمانی برای افزایش خون رسانی و گرمای بافت
- تمرینات tendon glide
- تمرینات کششی در دامنه ی بدون درد مچ
- استفاده از اسپیلنت : استفاده از بریس short cock up در شب و نوع long در روز
- رعایت نکاتی که فیزیوتراپیست به بیمار گوشزد می کند :
- کاهش فعالیت مچ و انگشتان
- عدم انجام فعالیت های قدرتی با دست
- انجام تمرینات به صورت منظم و روزانه
- انجام تمرینات تقویتی در مرحله ی آخر درمانی ، زمانی که تمامی علائم حسی ، حرکتی و درد کاهش یافته است
- تزریق کورتون
در این روش کورتون ( داروی بی حس کننده ) توسط سرنگ در ناحیه ی تونل کارپال تزریق شده و باعث کاهش درد می گردد . معمولا این تزریق حداکثر دو بار و در فاصله ی یک الی دو هفته انجام می گیرد . عدم استراحت و ایجاد فاصله بین تزریقات باعث آسیب شدید به بیمار می شود . همچنین تزریق بیش از اندازه کورتون در طول عمر بیمار ، فرد را مستعد پوکی استخوان می سازد .
- جراحی
در صورتی که درمان های غیر تهاجمی در بیماران CTS پاسخگو نباشند ، اختلال حسی کف دست بسیار شدید باشد ، عضلات کف دست کاملا آتروفی شده باشند و علائم بیمار با سرعت درحال افزایش باشند جراحی برای کاهش فشار صورت می گیرد . جراحی در این بیماران به دو روش انجام می پذیرد :
- جراحی باز : با ایجاد یک برش کوچک ، جراح به اجزای داخلی دست دسترسی پیدا می کند . سپس با طرف کردن عامل تنگی کانال ، فشار را از روی عصب بر می دارد .
- جراحی آندوسکوپیک : در این روش یک دوربین کوچک وارد مچ دست بیمار می گردد و جراح توسط آن عامل تنگی را مشاهده و بر طرف می سازد .
بعد از جراحی نکاتی نیز وجود دارد که بیمار باید به آن ها توجه داشته باشد :
- مراجعه به پزشک در صورت احساس درد و بی حسی شدید ( مقداری درد تا چند هفته بعد از جراحی طبیعی می باشد )
- انجام فیزیوتراپی ( تنس ، لیزر ، US ، ماساژ عصب ، تمرینات tendon glide ، تقویت عضلات دست )
- استفاده از مچ بند یا بریس
- عدم بی حرکتی انگشتان
- بی حرکتی مچ دست تا حداکثر دو هفته
- مراقبت از زخم برای جلوگیری از بروزعفونت
