فیبرو میالژیا یک سندرم عضلانی اسکلتی ، مزمن و تضعیف کننده می باشد که تا کنون دلیل توجیه کننده و مشخصی برای آن ارائه نشده است . در این بیماری درد گسترده ای در نیمی از بدن ( نیمه ی بالایی یا پایینی بدن ، نیمه ی راست یا چپ بدن ) وجود دارد و حداقل سه ماه از شروع آن می گذرد . سندرم فیبرو میالژیا علاوه بر درد و ضعف عضلات ، با خستگی مفرط عضلانی اسکلتی و بدنی همراه است .
یعنی فرد بعد از خواب های طولانی همچنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کند و نمی تواند در فعالیت های طولانی مدت شرکت کند . از دیگر علائم آن می توان به اختلالات خواب ، خشکی صبحگاهی ، سوزش ، خارش ، سفتی مفاصل ، بی حسی اندام ها ، سر درد ، اختلالات قلبی و تنفسی ، افسردگی ، افزایش وزن ناگهانی ، سندرم روده ی تحریک پذیر و … اشاره نمود . اختلالات شناختی مانند کاهش تمرکز و توجه در این افراد شایع تر است .
افراد مبتلا به فیبرو میالژیا به دلیل پردازش های غیر طبیعی درد در مغز و افزایش تحریکات آن نسبت به درد ، کاهش آستانه تحمل درد و وجود اضطراب و افسردگی نسبت به دیگر افراد حساس تر می باشند . یکی از مشخصات بارز فیزیکی در این افراد وجود گرفتگی عضلات ، نقاط ماشه ای و حساس به لمس ( احتمال وجود در هجده نقطه ) به صورت غیر قرینه می باشد .
هم پوشانی علائم فیبرو میالژیا با سایر بیماری ها مانند سندرم خستگی مزمن ، سندرم درد مایو فاشیال و ام اس تشخیص این بیماری را سخت نموده است . شیوع این بیماری در افراد حدود دو درصد جمعیت می باشد . در حدود 30 تا 40 درصد افراد علائم پس از یک ضربه ی فیزیکی و یا عفونت بروز می کند .
شروع سندرم فیبرو میالژیا در هر سنی ممکن است اما معمولا در اوایل تا اواسط بزرگسالی ( در حدود سن 30 تا 50 سالگی ) آغاز می گردد . کسانی که از شروع علائمشان حداقل سه ماه گذشته ، دارای حداقل یازده نقطه از هجده نقطه ی حساس در بدنشان هستند و پزشک دیگر اختلالات بدنی و درگیری ها را رد نموده است می توانند کاندید این بیماری باشند .
رایج ترین نقاط حساس در این بیماران موارد زیر می باشند :
- انتهای گردن
- بالای عضله ی تراپز فوقانی
- بالای خار اسکاپولا در عضله سوپرا اسپیناتوس
- اطراف دنده دوم
- قسمت خارجی بالایی لگن
- داخل زانو
برای تشخیص دقیق این سندرم نیاز به بررسی همه ی علائم ذکر شده ، آزمایشات خون و تست های خاصی می باشد . برخی از تست های لازم برای تشخیص سندرم فیبرو میالژیا :
- مطالعه خواب شبانه
- سرعت رسوب گلبول قرمز
- کم کاری و یا پر کاری تیروئید
- میزان ویتامین دی
- بررسی وجود فاکتور روماتوئید
- شمارش گلبول های سفید و قرمز خون
عوامل ایجاد سندرم فیبرو میالژیا
همانطور که گفته شد علت قطعی ایجاد فیبرو میالژیا همچنان ناشناخته می باشد اما برخی عوامل زمینه ساز برای این سندرم مشخص شده است :
- عوامل بیو مکانیکی مانند هایپر موبیلیتی ( حرکت بیش از اندازه مفصل ) ، پوسچر نادرست ( حالت بدنی غلط ) و یا عدم برابری طول اندام ها ( خصوصا اندام تحتانی )
- عوامل روانی مانند افسردگی ، اضطراب ، تنش های اجتماعی و هر گونه عاملی که فرد را از اجتماع دور سازد ( مانند وجود یک بیماری )
- اختلال تولید کورتیزول ( کاهش کورتیزول باعث ایجاد خستگی و اضطراب می گردد )
- عوامل محیطی مانند سرما ، تغییرات آب و هوا ، رطوبت
- عمل جراحی
- کم کاری تیروئید
- اختلال سیستم ایمنی
- عوامل ارثی و ژنتیکی ، سابقه خانوادگی
- اختلال سیستم لیمبیک مغز
- وجود اختلالات دیگر مانند استئو آرتریت ، لوپوس و روماتیسم
- عفونت سیستم اعصاب مرکزی و محیطی
- شوک عصبی مانند مرگ یکی از نزدیکان یا فروپاشی یک رابطه
- ضربه مستقیم
- آسیب های گردنی
پیشگیری از سندرم فیبرو میالژیا
سندرم فیبرو میالژیا قابل پیشگیری نیست اما با رعایت برخی موارد می توان احتمال بروز آن را کاهش داد و یا علائم آن را کمتر کرد :
- مدیریت برنامه خواب : بهبود کیفیت خواب و داشتن خواب کافی یکی از راه های موثر برای کاهش احتمال و یا علائم ناشی از فیبرو میالژیا می باشد .
- ورزش و تقویت عضلات بدن ( خصوصا ورزش های هوازی و شنا )
- مدیریت خلق و خو
- بهبود تغذیه و رعایت رژیم غذایی
- ماساژ
- دوری از عوامل استرس جا و جو های متشنج
- پیاده روی منظم
- کاهش الکل و کافئین
- در ارتباط بودن با پزشک متخصص ( روماتولوژیست ) در صورت مشاهده علائم
- انجام یوگا
درمان سندرم فیبرو میالژیا
تا به امروز هیچ روشی موفق به درمان صد درصدی فیبرو میالژیا نشده است . به طور کلی درمان های این سندرم شامل روش های مراقبت از خود و راه های مکمل است . باید توجه داشت که یک روش درمانی نمی تواند همه ی علائم این بیماری را کاهش بدهد بلکه استفاده از همه ی روش ها در کنار یکدیگر می تواند تا حدودی باعث بهبودی فرد و کاهش سرعت روند بیماری گردد . با رعایت نکات ذکر شده در بخش پیشگیری همراه استفاده از روش های درمانی زیر می توان علائم این سندرم را کاهش و درد ناشی از آن را تسکین داد :
- فیزیوتراپی :
انجام فیزیوتراپی یک روش درمانی موثر در کنار خود مراقبتی و دارو درمانی است و علائم فرد را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد . در ابتدا فیزیوتراپیست توصیه های کلی که در موارد پیشگیری ذکر شد را به بیمار ارائه می دهد . طیف وسیعی از روش های درمانی در فیزیوتراپی برای این بیماران استفاده می گردد :
- استفاده از مدالیته های مختلف مانند تنس و IF برای کاهش درد
- درمان با مگنت تراپی
- استفاده از لیزر و تکار برای ایجاد گرمای عمقی ، افزایش خون رسانی و انعطاف عضلات ، کاهش درد
- کرایو تراپی ( سرما درمانی ) برای کاهش درد های مزمن
- استفاده از یو اس نوع کانتینیوئس برای افزایش گرما و خون رسانی بافت نرم
- درمان های دستی مانند ماساژ ، مت ، آزاد سازی مایو فاشیال (این تکنیک ها فقط توسط فیزیوتراپیست انجام می گردد )
- هیدرو تراپی ( آب درمانی ) و انجام تمرینات مناسب در آب
- تمرین درمانی : تمرینات فعال و غیر فعال ، هوازی ، پیاده روی ، دوچرخه ثابت ، تردمیل ، تمرینات تقویتی سبک ( انجام تمرینات با شدت کم و رعایت احتیاطات لازم )
- دارو درمانی : استفاده از این روش در کنار روش های دیگر به صورت مکمل تاثیر بیشتر و بهتری دارد :
- دارو های مسکن و ضد التهاب مانند نپروکسن و استامینوفن
- شل کننده های عضلات آمی تریپتیلین
- دارد های ضد تشنج مانند پرگابالین
- داروهای ضد افسردگی مانند دولکستین
