شانه ی یخ زده ( Frozen shoulder ) یک بیماری ایدوپاتیک ( بدون علت واضح ) می باشد . این بیماری حرکات مفصل شانه را محدود کرده و با درد و سفتی عضلات مربوطه همراه است . این بیماری معمولا به دلیل بی حرکتی طولانی مدت یا انجام فعالیت های مکرر در بالای سر آغاز شده و معمولا در یکی از شانه ها رخ می دهد .
نشانه های شانه ی یخ زده کم کم بروز می کند و به تدریج انجام حرکات شانه را سخت تر می سازد . این بیماران معمولا از درد شدید خصوصا هنگام خواب ، عدم توانایی انجام فعالیت های بالای سر ، خشکی شدید صبحگاهی در شانه و گردن ، عدم توانایی پوشیدن و در آوردن لباس ، درد هنگام خوابیدن روی شانه ی مبتلا ، محدودیت حرکتی و عدم توانایی شستن سر شکایت می کنند .
فروزن شولدر می تواند با و بدون تاندونیت (التهاب تاندون عضلات ) و بورسیت ( التهاب بورس های شانه ) رخ بدهد . در مراحل حاد این بیماری درد شدید و تیر کشنده به ناحیه ی آرنج ایجاد می شود . این درد و محدودیت حرکتی 9 ماه تا یک سال ادامه دارد و به سرعت تشدید پیدا می کند . در مرحله ی مزمن درد این بیماران موضعی شده و بیمار از درد هنگام خواب ، کمتر شکایت می کند . در این مرحله درد بیمار به آرامی کاهش پیدا کرده و دامنه ی فرد کم کم افزایش میابد .
در درگیری فروزن شولدر در ابتدا پارگی های ریز در تاندون عضلات اطراف شانه و فیبر های کلاژن آن ها رخ می دهد . در ادامه بیمار به دلیل درد شدیدی که دارد حرکات شانه را محدود کرده و یا آن را به طور کامل بی حرکت می سازد .
سپس فیبر های کلاژن نابالغ برای ترمیم این آسیب مجددا تولید می گردند . این فیبر ها برای شکل گیری صحیح در راستای عضله نیاز به حرکت مفصل به میزان کافی دارند اما به دلیل بی حرکتی در شانه به نادرستی شکل می گیرند . این رویداد به مرور زمان باعث چسبندگی مفصل شده و در ادامه به ایجاد درد بیشتر و درگیری فروزن شولدر منجر می گردد .
این بیماری معمولا در سنین 30 تا 40 سالگی رخ می دهد و ثابت شده است که در خانم ها شایع تر از آقایان می باشد .
عوامل ایجاد فروزن شولدر
- دیابت : قند کنترل نشده ی خون باعث تغییرات آسیب زننده در بافت نرم و در نتیجه ایجاد فروزن شولدر می گردد . افراد دیابتی شایع ترین افراد برای ابتلا به شانه ی یخ زده هستند .
- جنسیت : احتمال ایجاد این بیماری در خانم ها بیشتر از آقایان است .
- افراد میانسال
- پارکینسون
- تحرک ناکافی به دلیل شکستگی ، جراحی و دیگر آسیب دیدگی های شانه و کتف
- افسردگی
- افرادی که فعالیت های مکرر بالای سر را انجام می دهند مانند نقاش های ساختمان
- تاندونیت ( التهاب تاندون ) عضلات شانه
- بورسیت ( التهاب بورس )
- وجود گرفتگی و نقاط ماشه ای در عضلات شانه
- پر کاری و کم کاری تیروئید
- آرتروز شانه ( بسیار نادر )
- بیماری های احشایی
- وجود دفورمیتی ( بد شکلی ) مانند کایفوز ( گوژ پشتی ) ، گردن رو به جلو ( Forward head ) و شانه ی گرد شد ( Round shoulder )
- بیماری های قلبی عروقی مانند آنفارکتوس قلبی
پیشگیری از شانه یخ زده
- پرهیز از بی حرکتی و کم تحرکی در مفصل شانه ( از مهم ترین راه های پیشگیری )
- تمرینات تقویتی
- کاهش فعالیت هایی که نیاز به بالا آوردن شانه برای مدت طولانی دارند .
- تمرینات اصلاحی در صورت وجود دفورمیتی و بد شکلی در بدن
- رفع گرفتگی عضلات
- کنترل هر گونه بیماری که در ایجاد شانه ی یخ زده تاثیر دارد .
- اصلاح وضعیت بدن هنگام نشستن و فعالیت های دیگر
درمان فروزن شولدر
فروزن شولدر به طور متوسط تا سه سال بعد از شروع ضایعه به طور خود به خودی درمان می شود . اما برخی درمان ها می توانند از مدت زمان و میزان درد این ضایعه بکاهند :
- فیزیوتراپی
همانطور که گفته شد شانه ی یخ زده معمولا پس از گذشت یک تا سه سال به صورت خود به خود درمان می شود اما فیزیوتراپی می تواند به طور چشمگیری به روند آن سرعت ببخشد . در واقع فیزیوتراپی بهترین روش برای درمان این ضایعه می باشد :
- استفاده از مدالیته های مختلف مانند تنس برای کاهش درد
- استفاده از یخ برای کاهش التهاب در مرحله ی حاد فروزن شولدر
- ایجاد گرما در بافت های اطراف شانه با دستگاه های لیزر و IR یا هات پک در مرحله مزمن بیماری
- استفاده از us نوع کانیتیوئس در مرحله مزمن برای افزایش گردش خون در ناحیه ی شانه
- انجام تمرینات شانه
- در ابتدا تمرینات غیر فعال و فعال کمکی و سپس تمرینات فعال .
- تعداد ست های تمرینات در اوایل درگیری بالاست اما مدت انجام و لود آن ها پایین می باشد . به طوری که باعث افزایش درد بیمار نگردد .
- کشش عضلات و کپسول مفصلی شانه بعد از کاهش درد .
- تقویت عضلات مفصل شانه و عضلات درگیر و تمرینات ثبات دهنده در مرحله ی مزمن بیماری .
- اصلاح فعالیت ها
- نخوابیدن بر روی شانه ی مبتلا
- اصلاح وضعیت بدن مانند صاف نشستن به جای قوز کردن .
- عدم آویزان نگه داشتن دست مبتلا ( نگه داشتن به وسیله ی بند یا دست سالم یا قرار دادن دست در جیب لباس ) .
- عدم استراحت مطلق .
- موبیلیزیشن مفصل برای رفع چسبندگی ها و بهبود دامنه ی حرکتی مفصل ( توسط فیزیوتراپیست )
- استفاده از شاک ویو در محل تاندونیت ( التهاب تاندون ) و بر روی عضلات اطراف مفصل برای بهبود گردش خون
- ماساژ عضلات اطراف شانه برای کاهش گرفتگی و اسپاسم عضلات ( توسط فیزیوتراپیست )
- استفاده از تیپ برای کاهش درد و مهار یا تحریک عضلات
- تزریق پی آر پی
یکی از روش های درمان فروزن شولدر تزریق پلاسمای غنی شده یا پی آر پی می باشد . پی آر پی روشی است که در آن ترمیم بافت های آسیب دیده به وسیله ی اجزای خون خود بیمار تحریک می گردد . در این روش مقداری خون از بیمار گرفته شده ، پلاکت های آن به وسیله ی سانتریفیوژ جدا می گردد و سپس به داخل مفصل شانه تزریق می شود . تزریق این ترکیبات به دلیل دارا بودن مقدار زیادی فاکتور رشد ، باعث ترمیم پارگی های ریز ، کاهش درد و در نتیجه بهبود دامنه ی حرکتی بیمار می گردد .
- اوزون تراپی
یکی از متد های جدید درمانی برای شانه ی یخ زده ، تزریق اوزون برای کاهش درد و التهاب مفصل می باشد .
- دارو درمانی : استفاده از این روش در کنار روش های دیگر به صورت مکمل تاثیر بیشتر و بهتری دارد :
- قرص های ضد التهاب و مسکن :
ایبوپروفن و نپروکسن
- تزریق کورتیکو استروئید :
در این روش با تزریق ماده به مفصل شانه درد ضایعه کاهش پیدا کرده و دامنه ی حرکات آن بهبود میابد .
- جراحی
در آخرین مرحله از این ضایعه یعنی زمانی که بیمار از هیچ روش درمان ای نتیجه ی مناسب را نگرفته باشد ، برای رفع چسبندگی مفصل و بهبود حرکات آن از روش جراحی استفاده می گردد . جراحی در این بیماران به دو صورت انجام می شود :
- منیپولیشن : بعد از بیهوشی بیمار ، جراح با انجام حرکات شدید در شانه ی بیمار و کشش عضلات ، چسبندگی بافت ها را بر طرف می سازد .
- آرتروسکوپی : در این روش ، جراح با استفاده از برش های کوچکی ، دوربینی را برای مشاهده ی سفتی ها به داخل شانه می فرستد . سپس با مشاهده ی دقیق ، نواحی سفت و چسبنده را برش می دهد .
