دستگاه های فیزیوتراپی
از پرکاربرد ترین مدالیته های فیزیوتراپی می توان به دستگاه استیمولاتور اشاره کرد که برای اکثر مراجعه کنندگان به کلینیک استفاده می گردد :
- دستگاه استیمولاتور ( تحریک کننده )
استیمولاتور دستگاهی است که در اکثر بیماری های روماتیسمی ، عضلانی اسکلتی ، مغز و اعصاب کاربرد دارد . واژه ی استیمولاتور به معنی تحریک کننده می باشد که تا حدودی به کاربرد این دستگاه اشاره دارد . دستگاه استیمولاتور با تحریک عصب و عضله موجب انقباض عضلات ، باز آموزی عضلات ، کاهش درد ، افزایش خون رسانی به بافت ها و افزایش ترشح مواد ضد درد می گردد .
استیمولاتور از یک دستگاه با تعدادی کانال تشکیل شده است . دستگاه ها می توانند تعداد کانال های مختلفی داشته باشند . از هر کانال دو سیم که در انتهای آن ها الکترود ها قرار دارند خارج شده است و جریان ها از طریق این الکترود ها اعمال می شوند . الکترود ها نیز انواع و سایز های مختلفی دارند .
الکترود های به دو نوع چسبی و غیر چسبی تقسیم می شوند . نوع غیر چسبی توسط کش های استرپ بر روی ناحیه ی مورد نظر تثبیت می گردد اما نوع چسبی نیازی به استرپ ندارد .
معمولا از الکترود هایی با سایز های یکسان برای یک ناحیه استفاده می گردد تا میزان جریان یکسانی در واحد سطح توسط الکترود ها اعمال شود . در غیر این صورت در زیر الکترود کوچک تر شدت جریان الکتریکی افزایش پیدا می کند و ممکن است باعث سوختگی بشود .
دستگاه تحریک کننده می تواند جریان های الکتریکی مختلفی را تولید کند . از پرکاربرد ترین آن ها می توان به جریان Tens و FES اشاره کرد .
جریان تنس می تواند توسط دو یا چهار الکترود اعمال شود . تنس نیز انواع مختلفی مانند تنس برست ، روسی ، اینترفارنشیال و … دارد . این جریان اغلب یک جریان ممتد است و بین پالس های جریان قطعی وجود ندارد اما ممکن است شدت جریان کم و یا زیاد شود .
جریان تنس در بیشتر موارد برای کاهش درد کاربرد دارد ، به این صورت که با اعمال جریان تنس فیبر های ارسال کننده ی درد بلوکه شده و پیام درد به مغز و نخاع ارسال نمی گردد . در واقع این جریان فعالیت فیبرهای عصبی میلین دار و قطور را افزایش و فعالیت فیبرهای عصبی باریک را که درد را ارسال می کنند ، کاهش می دهد .
تنس با افزایش ترشحات هورمون های ضد درد نیز باعث کاهش حس درد می گردد . نوعی از جریان تنس با شدت پایین برای تحریک عصب کاربرد دارد و در مواردی که عصب تحت فشار یا آسیب بوده است می تواند باعث بهبود فعالیت عصب شود .
جریان FES یا تحریک الکتریکی کاربردی ، باعث تحریک عضله و یا عصب شده و موجب انقباض عضله می گردد . این روش باعث افزایش گردش خون موضعی می شود . جریان FES معمولا توسط دو الکترود اعمال می گردد و یک جریان منقطع است .
به این صورت که باعث می شود عضله ی مورد نظر برای چند ثانیه به صورت غیر ارادی منقبض گردد و چند ثانیه استراحت بکند . این جریان در مواردی که عضله تضعیف شده و نیاز به باز آموزی دارد استفاده می شود پس بهتر است زمانی که جریان عضله را منقبض می کند ، بیمار نیز به صورت ارادی آن را منقبض کند .
به طور کلی جریان های ذکر شده در موارد زیر کاربرد دارند :
- اسپرین ( کشیدگی ) لیگامان ها و عضلات
- درد های مزمن ستون فقرات
- تاندونیت ( التهاب تاندون )
- بعد از جراحی و شکستگی ها
- سکته مغزی
- آرتروز
- Drop foot ( افتادگی مچ پا در اثر آسیب عصب کامان پرونئال )
- فتق یا بیرون زدگی دیسک
- فلج بلز صورت ( ضعف یا فلج یک طرفه عضلات صورت به طور ناگهانی )
- فروزن شولدر ( شانه ی یخ زده / بیماری ای که در آن دامنه ی حرکتی شانه محدود می شود و گاهی چسبندگی مفاصل و بافت ها رخ می دهد )
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- بورسیت ( التهاب بورس )
درگیری کپسول مفصل های مختلف
نکات مهم برای شروع و حین استفاده از دستگاه استیمولاتور
- بیمار باید هرگونه جسم فلزی ، زیورآلات و تلفن همراه را حین درمان از خود دور کند .
- الکترود ها در پد های مناسب و خیس قرار می گیرند و سپس با استرپ ( نوعی کشش مخصوص در فیزیوتراپی ) در ناحیه ی مورد نظر بسته می شوند .
- الکترود ها نباید در تماس مستقیم با پوست قرار بگیرند .
- پد ها باید به اندازه ی کافی مرطوب باشند .
- حین استفاده از دستگاه بیمار باید در جای خود ثابت بماند .
- بیمار در صورت احساس درد و سوختگی باید بلافاصله به فیزیوتراپیست خود اطلاع بدهد .
- شدت جریان نباید از آستانه ی تحمل بیمار بیشتر باشد و یا باعث درد بشود .
روش اعمال
درمانگر الکترود ها را در پد های مخصوص که به میزان کافی مرطوب هستند قرار می دهد و سپس آن ها را با استرپ در نواحی مورد نظر محکم می بندد . اطلاعاتی مانند مدت زمان ، نوع جریان ، فرکانس و دیوریشن جریان را به دستگاه می دهد و آرام آرام جریان را زیاد می کند . درمانگر باید از بیمار بخواهد زمانی که جریان را حس کرد و زمانی که مقدار شدت جریان به آستانه رسید را گزارش بدهد .
بیمار معمولا حس گز گز ، سوزن سوزن و مور مور شدن را حین درمان گزارش می کند . احساس درد برخلاف احساس گزش پوست طبیعی نمی باشد . بسته به تشخیص فیزیوتراپیست ، مدت زمان هر جلسه برای هر بیمار متفاوت است اما به طور معمول از هر جریان بین 10 تا 15 دقیقه استفاده می شود .
ممکن است در یک جلسه از جریان های مختلفی استفاده گردد . تعداد جلسات درمانی و فواصل استفاده از جریان های تحریک کننده با توجه به شرایط بیمار توسط فیزیوتراپیست مشخص می گردد .
- میزان زمان هر جلسه و تعداد جلسات ذکر شده برای درمان با استیمولاتور ، یک میزان متوسط بوده و فیزیوتراپیست می تواند با توجه به شرایط بیمار آن ها را کاهش یا افزایش دهد .
موارد احتیاط و عدم استفاده از استیمولاتور
- بارداری
- دیابت ( با احتیاط اعمال شود )
- بیماران نوروپاتی
- دو طرف تنه و گلو
- بر روی شریان های بزرگ مانند کاروتید
- بیماران اسکلرودرمی
- وجود باتری و پیس میکر های قلبی ( ضربان ساز های قلبی )
- حساسیت پوستی
- روی چشم ها
- افرادی که نمی توانند برای زمان طولانی در یک وضعیت بدنی ثابت باقی بمانند .
عوارض جریان های مختلف
اگر نکات ذکر شده رعایت نگردند ، امواج با شدتی بالاتر از تحمل بیمار اعمال شوند ، پد ها به مقدار کافی خیس نباشند ، الکترود ها در تماس مستقیم با پوست باشند و یا محکم بسته نشده باشند ، ممکن است سوختگی و در مواردی آسیب به بافت ها ایجاد گردد . در صورت انجام احتیاطات لازم ، جریان های فیزیوتراپی عارضه ی جانبی خاصی ایجاد نخواهند کرد .
