دستگاه های فیزیوتراپی
در مقاله ی قبلی به دو دستگاه مگنت تراپی و شاک ویو پرداختیم . در این مقاله به طور خلاصه به یک دستگاه فیزیوتراپی رایج دیگر می پردازیم :
- اولتراسوند
اولتراسوند یک شیوه ی گرمادهی بافت های نرم عمقی با استفاده از امواج فراصوت است . بافت های نرم شامل عضلات ، رباط ها ( لیگامان ها ) ، مفصل و تاندون ها می شوند . اولتراسوند با افزایش گردش خون بافت ها موجب تسکین درد ، کاهش التهاب ، کلاژن سازی ، افزایش انعطاف پذیری عضلات ، افزایش اکسیژن رسانی و تسریع فرایند بهبود بافت می شود . از کاربرد های آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- سندم تونل کارپال ( CTS )
- گره های عضلانی یا تریگر پوینت ها
- کشیدگی عضلات
- پارگی رباط ها
- جذب دارو از طریق پوست
- التهاب
- پوکی استخوان
- اسپاسم
- تاندونیت ( التهاب تاندون )
- اسکار
- شکستگی استخوان ها
- انواع آرتروز
- شانه ی یخ زده ( Frozen Shoulder )
- روماتوئید آرتریت
- خار پاشنه
- سفتی و کانترکچر مفاصل
- بورسیت ها
دستگاه اولتراسوند دو نوع تشخیصی و درمانی دارد که از نوع درمانی آن در فیزیوتراپی استفاده می شود . این دستگاه امواج را به دوحالت پالس دار و کانتینوئس ( مداوم ) ایجاد می کند و دو عمق نفوذ 1 و 3 مگاهرتز دارد . عمق نفوذ این دستگاه حداکثر تا پنج سانتی متر است . امواج این دستگاه از نوع فرا صوت هستند . فرکانس های صوتی بین 16 کیلو هرتز تا 20 کیلو هرتز توسط انسان شنیده می شوند و برای او قابل درک هستند .
به امواج صوتی بالاتر از 20 کیلو هرتز ، امواج فرا صوت یا اولتراسوند می گویند . این امواج از طریق پروب یا اپلیکاتور اولتراسوند وارد بدن می شوند . پروب اولتراسوند داری کریستال های پیزوالکتریک مخصوص است که امواج را ارسال می کنند . این امواج دارای دو اثر گرمایی و غیر گرمایی ( غیر حرارتی ) هستند . در اثرات گرمایی امواج وارد بافت شده و باعث مرتعش شدن بافت های نرم می گردند .
با افزایش عمق نفوذ به آرامی از شدت انرژی امواج کاسته شده و به گرما تبدیل می شود . اثر دیگر این امواج ، اثر غیر گرمایی یا حفره سازی است . در این حالت انرژی ای که توسط پروب اولتراسوند وارد بافت ها شده است حباب های گاز بسیار کوچکی را اطراف بافت تشکیل می دهد . این حباب ها میتوانند پایدار و یا ناپایدار باشند . حباب های پایدار برخلاف حباب های ناپایدار خطری برای بدن ندارند . حباب های ناپایدار ( که معمولا ایجاد نمی شوند ) ، به آرامی بزرگ شده و می ترکند . با ترکیدن این حباب ها اثراتی مانند افزایش فشار موقتی و موضعی ، افزایش دما و ایجاد رادیکال های آزاد صورت می گیرد که برای بدن مضر هستند .
روش اعمال اولتراسوند
در ابتدا اطلاعاتی مانند میزان شدت ، عمق نفوذ ، پالس دار یا مداوم بودن ، توان و زمان اولتراسوند توسط فیزیوتراپیست به دستگاه داده می شود . سپس در ناحیه درمان مقداری ژل مالیده می شود و پروب دستگاه اولتراسوند بر روی ناحیه قرار میگیرد . درمانگر پروب برای بر روی پوست با الگو های حرکتی خاصی حرکت می دهد .
در مواردی که ناحیه ی درمان نا منظم و دارای برجستگی های استخوانی باشد ، به جای ژل ، بخشی از بدن که قرار است تحت درمان قرار بگیرد در آب غوطه ور می شود . در این حالت پروب با فاصله ی حدودا یک سانتی متر از بدن قرار می گیرد . اغلب در درمان دست و پا از روش غوطه وری در آب استفاده می گردد .
روش دیگر روش بلادر است که برای درمان ناحیه هایی با زخم باز استفاده می گردد . در این روش به جای استفاده از ژل که ممکن است باعث عفونت زخم شود ، از یک کیسه حاوی ژل مخصوص استفاده می شود . درمانگر کیسه را روی ناحیه قرار می دهد و سپس پروب رای روی کیسه می گذارد و درمان را اعمال می کند .
در پایان درمان پروب اولتراسوند باید تمیز و ضد عفونی گردد و در جای خود قرار بگیرد تا از شکستگی کریستال پیزوالکتریک آن جلوگیری شود .
درمانگر باید ناحیه ی درمان شده را بررسی کند و حس بیمار در طی درمان را بپرسد . گزارش احساس گرما و کمی سوزش توسط بیمار طبیعی است . تعداد جلسات درمانی و فواصل آن توسط فیزیوتراپیست مشخص می شود .
فونوفروزیس
یکی از کاربرد ها مهم اولتراسوند ، افزایش جذب دارو یا فونوفروزیس است . در این روش اولتراسوند همراه با یک داروی موضعی در بافت مورد نظر اعمال می شود . این روش به دلایل زیر نسبت به استفاده از دارو های خوراکی و تزریقی برتری دارد :
- نسبت به دارو های خوراکی
- کاهش تحریک معده
- کاهش اثرات منفی بر روی کبد
- عدم انجام مکانیسم گذر اول متابولیسم دارو توسط کبد
- نسبت به دارو های تزریقی
- عدم وجود درد
- کاهش خطر عفونت
- افزایش موضع حمل
فونوفروزیس عمدتا برای جذب دارو های ضد التهابی کورتیکو استروئیدی استفاده می شود . در این روش از اولتراسوند پالس با شدت نسبتا کم و در حدود پنج تا پانزده دقیقه استفاده می گردد . معمولا این روش حداکثر 6 تا 10 جلسه انجام می شود .
موارد عدم استفاده اولتراسوند
- بر روی چشم ها
- ترومبوفیلیت
- اطراف محل های تازه جراحی شده
- نزدیک بافت های عصبی
- سرطان و تومور بدخیم
- حاملگی
- عفونت های حاد
- نواحی که در شش ماه گذشته تحت رادیو تراپی قرار گرفته اند
- روی شکم و اندام تناسلی
- مشکلات قلبی عروقی
- وجود پلاستیک و فلز در بافت
- نزدیک صفحات رشد
- وجود پیس میکر یا دستگاه ضربان ساز قلبی
عوارض اولتراسوند
معمولا اولتراسوند یک روش ایمن و بی خطر است اما در صورت استفاده ی نادرست ممکن است به بیمار آسیب برساند . مثلا در صورتی که پروب روی پوست به مدت طولانی نگهداری شود ممکن است باعث سوختگی پوست و بافت های عمقی گردد . از دیگر عوارض آن احتمال انتقال عفونت از طریق پروب دستگاه است . برای کاهش احتمال انتقال عفونت ، پروب دستگاه باید بعد از هر بار استفاده ضد عفونی شود . اولتراسوند باید همیشه توسط متخصص اعمال گردد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود .
نکات مهم
میزان زمان هر جلسه و تعداد جلسات ذکر شده برای اولتراسوند ، یک میزان متوسط بوده و فیزیوتراپیست می تواند با توجه به شرایط آن ها را کاهش یا افزایش دهد .
در این مقاله سعی شده تا حد امکان نکات لازم در مورد این دستگاه برای درمانجویان عزیز توضیح داده شود.درصورت داشتن هر گونه سوال یا ابهام از طریق بخش کامنت ها با ما در ارتباط باشید.
