همانطور که می دانید خروپف یکی از رایج ترین مشکلات خواب است که نه تنها بر کیفیت استراحت فرد تأثیر می گذارد ، بلکه می تواند عامل جدی اختلال در زندگی مشترک ، روابط خانوادگی و حتی سلامت عمومی باشد . به طوری که بسیاری از افراد داشتن این اختلال را از دیگران پنهان می کنند و آن را موجب کاهش اعتماد و عزت نفس خود می دانند .
اگر چه بسیاری از مردم خروپف را تنها یک مزاحمت صوتی شبانه می دانند ، مطالعات نشان می دهند که در مواردی ، خروپف می‌تواند نشانه ای از بیماری هایی مانند آپنه ی انسدادی خواب ( OSA ) باشد که در صورت عدم درمان ، خطر ابتلا به بیماری های قلبی ، فشار خون بالا ، دیابت نوع دو و حتی سکته را افزایش می دهد . بنابراین پیدا کردن دلیل این اختلال و انجام روش های درمانی مناسب باید جزو اولین اولویت های افرادی باشد که دچار خروپف هستند . مطالعات نشان داده اند که فیزیوتراپی یکی از روش های درمانی کم خطر و موثر در درمان این اختلال است .
طبق مطالعات و تجربیات اخیر ، فیزیوتراپی با تمرکز بر بهبود عملکرد عضلات تنفسی ، اصلاح الگو های حرکتی و آموزش تکنیک های تنفس صحیح ، به عنوان یک روش مؤثر و کم هزینه برای درمان خروپف مطرح شده است . در این مقاله به بررسی دقیق تر خروپف ، علل آن ، تکنیک های فیزیوتراپی مؤثر، و مقایسه این روش با دیگر درمان ها می‌پردازیم .
خروپف چیست و چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟
خروپف صدایی خشن یا زمخت است که هنگام عبور هوا از راه های هوایی فوقانی ، به ویژه هنگام خواب ، به وجود می آید . این صدا ناشی از ارتعاش بافت های نرم پشت گلو مانند کام نرم ، زبان کوچک و دیواره های حلق است . معمولاً خروپف زمانی رخ می دهد که این نواحی هنگام خواب شل شده و مجرای تنفسی باریک تر می شود.
انواع خروپف
- خروپف ساده : بدون قطع تنفس یا علائم آپنه
- خروپف همراه با آپنه ی خواب : شامل قطع موقتی تنفس (۱۰ ثانیه یا بیشتر) در طول خواب
علل ایجاد اختلال خروپف
- عوامل آناتومیکی
- زبان بزرگ ، التهاب لوزه ها یا بیش از حد بزرگ بودن زبان کوچک
- انحراف تیغه بینی
- باریک بودن سقف دهان یا فک پایین
- عوامل عملکردی
- ضعف عضلات تنفسی
- اضافه وزن و چربی دور گردن
- افزایش سن و کاهش فیبر های عضلانی
- عوامل محیطی و رفتاری
- مصرف الکل یا دارو های آرام بخش
- استفاده از سیگار و دخانیات دیگر
- خوابیدن به پشت
عوارض خروپف درمان نشده
- اختلال در خواب فرد و شریک زندگی و دیگر هم خانه ای های او
- خستگی مزمن و خواب آلودگی روزانه ، کاهش بازدهی در طول روز
- افت کیفیت عملکرد ذهنی و افزایش موقت فراموشی
- خطر افزایش تصادفات رانندگی
- افزایش احتمال بروز فشار خون بالا ، بیماری قلبی و دیابت
کاربرد فیزیوتراپی در درمان خروپف
همانطور که گفته شد فیزیوتراپی یک روش کارآمد و موثر در درمان خورپف است که با اعمال روش های مختلف درمانی باعث بهبود کیفیت زندگی این افراد می گردد . فیزیوتراپی با تقویت عضلات تنفسی فوقانی ، بهبود عملکرد عضلات حلق و زبان ، اصلاح وضعیت سر و گردن و آموزش تنفس صحیح می‌تواند به باز نگه داشتن راه هوایی و کاهش یا حذف خروپف کمک کند .
- تمرینات مایوفانکشنال (دهان و زبان)
این تمرینات یکی از مهم ترین بخش‌های درمان فیزیوتراپی در خروپف هستند . هدف آن ها افزایش تن و کنترل عضلات زبان ، کام نرم ، گلو و گونه‌هاست . نمونه هایی از این تمرینات عبارت‌اند از :
- فشار دادن نوک زبان به سقف دهان و نگه داشتن به مدت 5 ثانیه
- باز کردن دهان و بیرون آوردن زبان تا حد امکان ( حالت زبان درازی کردن )
- تلفظ مکرر آواهای “ خ ” ، “ غ ” و “ آ ” برای تحریک کام نرم
- تمرین باد کردن گونه ها و حفظ هوا به مدت 10 ثانیه
مطالعات نشان داده‌اند که انجام این تمرینات به مدت 3 ماه و به صورت روزانه ، می‌تواند تا میزان 50 درصد خروپف را کاهش دهد .
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ که در ژورنال Sleep منتشر شد و نشان داد که تمرینات دهانی باعث کاهش قابل توجه شاخص آپنه (AHI) و صدای خروپف می شوند .
- تمرینات تنفسی دیافراگماتیک
تمرین تنفس عمیق با استفاده از دیافراگم نه تنها کارایی سیستم تنفسی را افزایش می‌دهد ، بلکه به کاهش تنش در عضلات گردن و شانه ها نیز کمک می کند . این تمرینات همچنین باعث بهبود تنفس از راه بینی می شوند که نقش مهمی در کاهش خروپف دارند .
- اصلاح وضعیت سر ، گردن و تنه
وضعیت نادرست بدن در طول روز و هنگام خواب می تواند باعث انسداد نسبی راه تنفسی شود . فیزیوتراپیست با ارزیابی دقیق راستای بدن و آموزش اصلاح وضعیت گردن و ستون فقرات ، تجویز استفاده از بالش مناسب و آموزش نحوه ی درست انجام فعالیت ها ، می تواند کمک زیادی به کاهش خروپف کند .
- درمان‌های دستی (Manual Therapy)
فیزیوتراپیست می تواند با استفاده از تکنیک‌های آزادسازی فاسیا و بافت نرم ( عضلات و لیگامان ها و … ) ، گردش خون و لنف را در ناحیه سر و گردن بهبود داده ، تنش عضلات را کاهش دهد و به بهبود عملکرد عضلات تنفسی کمک کند .
- تمرینات آگاهی از الگوی تنفس
برخی از بیماران دچار تنفس دهانی در خواب هستند . آموزش تنفس از راه بینی همراه با چسب مخصوص دهان (mouth taping) و تمرینات روزانه باعث عادت سازی به تنفس بینی می شود که یکی از راهکار های مهم کاهش خروپف می باشد .
- استفاده از بیوفیدبک
با استفاده از دستگاه بیوفیدبک که در مقالاتی قبلی درباره ی آن صحبت کردیم ، میتوان به صورت آگاهانه از بیمار خواست تا عضلات ضعیف را منقبض و عضلات سفت شده را شل سازد .
- الکتروتراپی و تحریک الکتریکی عضلات
در برخی موارد ، تحریک الکتریکی عضلات اطراف زبان و گلو برای تقویت آن ها در بیماران خاص تجویز می‌شود . انجام این تکنیک ها صرفا توسط فیزیوتراپیست و با دقت بالا صورت می گیرند .
چرا فیزیوتراپی بهتر از سایر روش‌های درمانی است ؟
- در مقایسه با دارو ها
- داروها معمولاً اثر موقتی دارند و عوارض جانبی زیادی ایجاد می کنند ( خواب‌آلودگی ، خشکی دهان ، حالت تهوع و اعتیاد ) .
- فیزیوتراپی بر خلاف برخی دارو ها ، به جای سرکوب علائم ، روی درمان علت اصلی تمرکز دارد .
- در مقایسه با دستگاه CPAP
- دستگاهی مؤثر اما پر سر و صدا ، ناراحت کننده و پر هزینه است .
- فیزیوتراپی در این اختلال ، نیاز به تجهیزات خاص ندارد و بیماران همکاری فعالی دارند .
- ماندگاری نتایج فیزیوتراپی معمولاً بیشتر است .
- در مقایسه با جراحی
- جراحی راه حل پر ریسک و تهاجمی است که ممکن است با عوارض طولانی مدت و جدی ای همراه باشد .
- فیزیوتراپی کاملاً غیرتهاجمی و بدون خطر است .
